Raunverulegur eigandi er alltaf einstaklingur, einn eða fleiri, og er sá sem í raun á starfsemi eða stýrir lögaðila með beinum eða óbeinum hætti. Raunverulegur eigandi er ekki endilega skráður eigandi fjármuna, eigna eða fyrirtækja (þ.e. er ekki alltaf stofnandi eða hluthafi félags).

Við mat á því hverjir eru raunverulegir eigendur er horft til ýmissa atriða, s.s. skráðs eignarhalds, annarra eignarheimilda, atkvæðisréttar sé það annað en eignarhald gefur til kynna, rétt til að tilnefna stjórnarmenn eða annarra atriða sem veita viðkomandi bein eða óbein yfirráð eða stjórnun skráðs aðila. Sem dæmi má nefna ákvæði í stofnsamningum, hluthafasamkomulagi, samþykktum eða öðrum samningum.

Raunverulegur eigandi getur meðal annars talist vera:

· Einstaklingur eða einstaklingar sem eiga beint eða óbeint meira en 25% hlut í lögaðilanum.

· Einstaklingur eða einstaklingar sem ráða yfir meira en 25% atkvæðisréttar með beinum og/eða óbeinum hætti.

· Einstaklingur eða einstaklingar sem teljast á annan hátt hafa yfirráð yfir lögaðila, s.s. vegna ákvæða í samþykktum, hluthafasamkomulagi eða öðrum samningum.

Ef ekki er mögulegt að finna raunverulegan eiganda vegna svo dreifðs eignarhalds að engir einstaklingar eiga eða stýra lögaðila eða ef vafi leikur á um eignarhaldið, skal sá einstaklingur eða einstaklingar sem stjórna starfsemi lögaðilans teljast raunverulegir eigendur og skal skrá þá sem slíka í fyrirtækjaskrá.

Skráningarskyld félög eru sjálf ábyrg fyrir því að afla upplýsinga um raunverulega eigendur sína og getur fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra ekki veitt ráðleggingar í þeim efnum. Leiki vafi á því hver telst raunverulegur eigandi skráningarskylds félags skal leita ráða hjá utanaðkomandi fagaðila, s.s. lögfræðingi, löggiltum endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis.

Undir lögin falla eftirtaldir aðilar:

1. Hlutafélög.
2. Einkahlutafélög.
3. Samvinnufélög.
4. Sameignarfélög.
5. Samlagsfélög.
6. Byggingarsamvinnufélög.
7. Evrópufélög.
8. Evrópsk samvinnufélög.
9. Evrópsk fjárhagsleg hagsmunafélög.
10. Húsnæðissamvinnufélög.
11. Skráð trúfélög og lífsskoðunarfélög.
12. Sjálfseignarstofnanir sem stunda atvinnurekstur.
13. Sjóðir og stofnanir sem starfa samkvæmt staðfestri skipulagsskrá.
14. Stéttarfélög, þegar þau eru skráð í fyrirtækjaskrá.
15. Lífeyrissjóðir.
16. Sparisjóðir.
17. Veiðifélög.
18. Útibú erlendra hlutafélaga og einkahlutafélaga.
19. Öll önnur félög með takmarkaðri ábyrgð.
20. Erlendir fjárvörslusjóðir eða sambærilegir aðilar sem eiga viðskipti hér á landi, sbr. 5. gr.
21. Aðrir aðilar sem fengið hafa útgefna kennitölu, þó ekki aðilar samkvæmt 2.–3. tölul. 2. gr. laga um fyrirtækjaskrá, þ.e. stofnanir og fyrirtæki í eigu ríkisins eða sveitarfélaga.

Í vafatilvikum sker ríkisskattstjóri úr um það hvort aðili eða flokkur aðila heyrir undir lög þessi. 

Húsfélög þurfa ekki að skrá raunverulega eigendur.

Ekki endilega. Raunverulegur eigandi er sá sem í raun á starfsemi eða stýrir lögaðila með beinum eða óbeinum hætti. Raunverulegur eigandi er ekki endilega stofnandi eða hluthafi.

Að öllum líkindum, já. Allir lögaðilar sem stunda atvinnurekstur hér á landi eða eru skráðir í fyrirtækjaskrá, þ.m.t. útibú erlendra hlutafélaga og einkahlutafélaga, þurfa að skila inn upplýsingum um raunverulega eigendur.

Undanþegnir skráningu eru stofnanir og fyrirtæki í eigu ríkis og sveitarfélaga sem og lögaðilar sem skráðir eru á skipulegum markaði samkvæmt skilgreiningu laga um kauphallir.

Dótturfélög í 100% óbeinu eignarhaldi hins opinbera skulu skrá stjórn félagsins sem raunverulegan eiganda. Ef eignarhald hins opinbera fer undir 100% skal skrá raunverulegan eiganda dótturfélagsins. Hið sama á við um félög sem skráð eru á skipulegum markaði samkvæmt skilgreiningu laga um kauphallir, þ.e. ef um er að ræða dótturfélag sem er í 100% eigu félags sem skráð er á markað þá skal skrá stjórnina sem raunverulegan eiganda.

Já. Allir skráningarskyldir aðilar samkvæmt lögunum eru skyldugir til að skila inn upplýsingum um raunverulega eigendur jafnvel þó þeir séu stofnendur/hluthafar.

Já. Ef ekki er mögulegt að finna raunverulegan eiganda vegna svo dreifðs eignarhalds að engir einstaklingar eiga eða stýra lögaðila eða ef vafi leikur á um eignarhaldið, skal sá einstaklingur eða einstaklingar sem stjórna starfsemi lögaðilans teljast raunverulegir eigendur og skal skrá þá sem slíka í fyrirtækjaskrá og merkja í viðeigandi reit í rafræna skráningarkerfinu. Einnig er nauðsynlegt að skila inn fylgigögnum og útskýringum sem staðfesta það að raunverulegur eigandi finnst ekki og að sá aðili sem verður skráður stjórni sannarlega starfsemi lögaðilans.

Skráningarskyld félög eru sjálf ábyrg fyrir því að afla upplýsinga um raunverulega eigendur sína og getur fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra ekki veitt ráðleggingar í þeim efnum. Leiki vafi á því hver telst raunverulegur eigandi skráningarskylds félags skal leita ráða hjá utanaðkomandi fagaðila, s.s. lögmanni, löggiltum endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtæki.

Hægt er að sjá einföld dæmi yfir þá sem teljast raunverulegir eigendur í fræðsluefni á heimasíðu en hafa ber í huga að einstaklingar kunna að teljast raunverulegir eigendur af öðrum ástæðum en fram koma í þeim dæmum, s.s. vegna ákvæða í hluthafasamkomulagi eða öðrum samningum.

Ákveðin viðurlög eru við því að láta hjá líða að veita upplýsingar um raunverulega eigendur, upplýsingar eru rangar eða villandi eða ef farið er gegn reglum um varðveislu gagna.

Ríkisskattstjóra er heimilt að leggja dagsektir með úrskurði á skráningarskyldan aðila veiti hann ekki umbeðnar upplýsingar eða sinni ekki kröfum um úrbætur innan hæfilegs frests.

Ríkisskattstjóra er einnig heimilt að leggja á stjórnvaldssektir með úrskurði, t.d. ef látið er hjá líða að veita upplýsingar, veittar eru rangar eða villandi upplýsingar o.s.frv.

Fylgi skráningarskyldur aðili ekki lögum um skráningu raunverulegra eigenda getur ríkisskattstjóri einnig fellt skráningu lögaðilans niður.

Já. Tilkynna skal inn breytingar á áður skráðum upplýsingum um raunverulega eigendur innan tveggja vikna frá breytingu.

Tilkynna skal alla raunverulega eigendur félags, hvort sem þeir eru með íslenska kennitölu eða ekki. Sé einstaklingur erlendur og ekki með íslenska kennitölu skal hann skrá TIN-númer í stað kennitölu (Tax Identification Number) og fæðingardag. Jafnframt skal fylgja með ljósrit af upplýsingasíðu vegabréfs viðkomandi.

Þegar hakað er við að raunverulegur eigandi sé með erlent ríkisfang þá mun skráningarkerfið ekki biðja um rafræna undirritun af hans hálfu. Í þessum tilfellum nægir rafræn undirritun stjórnarmanns, prókúruhafa eða framkvæmdastjóra þess félags sem er að skrá raunverulegan eiganda sinn. Ef allir í félaginu eru með erlent ríkisfang verður tilkynning um raunverulegan eiganda að berast á eyðublaði RSK 17.27, sjá hér:  RSK 17.27 .

Já. Tilkynna þarf alla aðila er teljast raunverulegir eigendur félags og rúmar eyðublaðið upplýsingar um þrjá einstaklinga. Séu raunverulegir eigendur fleiri skal fylla út eins mörg eyðublöð og þörf er á. Gæta þarf þó að því að allir aðilar sannarlega falli undir skilgreiningu um raunverulegan eiganda.

Verið er að vinna í því að rafrænt kerfi taki á móti upplýsingum um raunverulega eigendur í tilfelli nýskráninga. Enn sem komið er þurfa aðilar sem stofna félag rafrænt að senda inn tilkynningu um raunverulega eigendur á eyðublaði RSK 17.27.

Hægt er að koma með útfyllt eyðublað í afgreiðslu eða senda skannað eintak á rafraenn@skatturinn.is. Fylla skal út tilkynninguna en í stað þess að rita kennitölu skal rita umsóknarnúmer rafrænnar skráningar. Í tilfelli nýskráninga á pappír er ekkert umsóknarnúmer til staðar og er þá ekkert skráð í þennan dálk á eyðublaðinu. Þegar rafræn skráning er komin í pottinn til yfirferðar er athugað hvort búið sé að skila inn tilkynningu RSK 17.27 fyrir það umsóknarnúmer. Sé ekki búið að senda inn tilkynningu eða upplýsa að hún sé á leiðinni verður gerð athugasemd við skráninguna. Veiti aðilar ekki upplýsingar um raunverulega eigendur verður skráningu hafnað.

Þeir sem hafa aðgang að þjónustusvæði lögaðila á skatturinn.is og eru með rafræn skilríki geta skráð raunverulegan eiganda lögaðilans. Þetta geta því verið stjórnarmenn, prókúruhafi, framkvæmdastjóri eða endurskoðandi félagsins sem sjá um skráninguna.

Undirritun getur aðeins átt sér stað með rafrænum skilríkjum. Undirritunar er krafist frá þeim sem er skráður sem raunverulegur eigandi og stjórnarmanni, prókúruhafa eða framkvæmdastjóra félagsins. Undirritanir fara fram á persónulegu þjónustusvæði þessara einstaklinga en ekki á þjónustusvæði lögaðilans.

Í þeim tilfellum þar sem raunverulegir eigendur eru með erlent ríkisfang er ekki krafist undirritunar af þeirra hálfu. Þá dugar undirritun stjórnarmanns, prókúruhafa eða framkvæmdastjóra lögaðilans sem tilkynnt er fyrir.

Strangar reglur gilda um undanþágu frá rafrænni undirritun. Í tilfellum þar sem aðilar með íslenskt ríkisfang eru með lögheimili erlendis og geta ekki aflað sér rafrænna skilríkja er veitt undanþága frá rafrænum skilum. Þá er jafnframt veitt undanþága ef allir aðilar sem standa að lögaðilanum eru erlendir og geta ekki aflað sér rafrænna skilríkja. Ennfremur mun fyrirtækjaskrá veita undanþágu ef ákveðinn ómöguleiki til rafrænnar undirritunar er fyrir hendi og þarf í öllum þessum tilfellum að rökstyðja slíkar beiðnir um undanþágu. 

Já, hægt er að fletta lögaðilanum upp á heimasíðu skatturinn.is undir fyrirtækjaskrá. Ef nafn raunverulegs eiganda birtist undir flipanum raunverulegur eigandi, þá hefur verið staðið rétt að skráningunni og hún afgreidd. 

Já. Skráning raunverulegs eiganda er óháð því hvort að lögaðilinn hafi haft starfsemi með höndum undanfarin ár eða ekki.

Það er á ábyrgð lögaðila að innsend gögn sem eiga að staðfesta skráningu raunverulegs eiganda séu fullnægjandi. Skráning raunverulegs eiganda á sér stað um leið og rafrænni undirritun er lokið.

Dæmi um fylgigögn eru t.d.:

• dagsett og undirrituð hlutaskrá
• hlutafjármiðar
• ársreikningur (tilgreini hann hluthafa, þ.e. ekki hnappsreikningur)
• einkaréttarlegir samningar svo sem kaupsamningar, hluthafasamkomulag o.s.frv.

Í tilviki félagasamtaka og sambærilegra aðila geta fylgigögn verið t.d. fundargerð eða útskrift úr fyrirtækjaskrá. 

Athugasemdir við ófullnægjandi fylgigögn geta verið gerðar við eftirlit og handahófskennda yfirferð skráninga.

Eftirfarandi eru dæmi um það hverjir teljast raunverulegir eigendur. Rétt er að hafa í huga að einstaklingar kunna að teljast raunverulegir eigendur af öðrum ástæðum en fram koma í dæmunum, s.s. vegna ákvæða í hluthafasamkomulagi eða öðrum samningum.

Einnig skal hafa í huga að ef ekki er mögulegt að finna raunverulegan eiganda vegna svo dreifðs eignarhalds að engir einstaklingar eiga eða stýra lögaðila eða ef vafi leikur á um eignarhaldið, skal sá einstaklingur eða einstaklingar sem stjórna starfsemi lögaðilans teljast raunverulegir eigendur.

Dæmi 1 - Beint eignarhald yfir 25%

Dæmi 2 - Beint eignarhald og atkvæðisréttur yfir 25%

Dæmi 3 - Beint og óbeint eignarhald eða atkvæðisréttur yfir 25%

Smellið hér til þess að sjá leiðbeiningar um skráningu á raunverulegum eiganda

Lögaðilar skulu varðveita upplýsingar og gögn í fimm ár eftir að raunverulegu eignarhaldi lýkur. Að þeim tíma liðnum skal gögnunum eytt. Ef tilefni er til getur ríkisskattstjóri kveðið á um að gögn séu varðveitt umfram framangreind tímamörk, en þó ekki lengur en í fimm ár til viðbótar.