Nauðungarsala fer fram í þremur þrepum: fyrsta fyrirtaka – byrjun uppboðs – framhaldssala.
- Fyrsta fyrirtaka. Þegar beiðni um nauðungarsölu hefur borist sýslumanni fer fram fyrsta fyrirtaka á skrifstofu sýslumanns. Þar er beiðni tekin fyrir og ákveðið hvenær byrjun uppboðs skuli fara fram (sjá 21. grein laga númer 90/1991).
- Fyrstu fyrirtöku er aldrei frestað né auglýsingu í Lögbirtingablaði.
- Gerðarþoli þarf ekki að mæta við fyrstu fyrirtöku nema hann geti borið upp raunhæf mótmæli gegn kröfu á hendur sér.
- Ef óska á eftir að nauðungarsala fari fram á almennum markaði verður gerðarþoli eða einhver í hans umboði að mæta og bera fram óskina.
- Byrjun uppboðs fer fram á skrifstofu sýslumanns 4 – 6 vikum eftir fyrstu fyrirtöku. Er þá eign boðin upp í fyrsta skipti og ákveðið hvenær framhaldssala skuli fara fram (sjá 26. grein laga númer 90/1991).
- Fresta má byrjun uppboðs í allt að 12 mánuði frá fyrstu fyrirtöku (sjá 2. málsgrein 27. greinar laga númer 90/1991).
- Það eru gerðarbeiðendur (kröfuhafar) sem ákveða hve lengi byrjun uppboðs er frestað, þó aldrei lengur en eitt ár frá fyrstu fyrirtöku. Gerðarþoli þarf að hafa samband við gerðarbeiðendur og fara fram á að byrjun uppboðs verði frestað.
- Gerðarþoli þarf ekki að mæta við byrjun uppboðs. Þó er rétt að mæta ef gerðarbeiðendur eru fleiri en einn og óska á eftir frestum hafi ekki tekist að ná til allra í tíma.
- Framhaldssala er lokastig nauðungarsölu og er framkvæmd á eigninni sjálfri sem á að bjóða upp. Framhaldssala verður að fara fram innan 4 vikna frá því að byrjun uppboðs fer fram (sjá 35. grein laga númer 90/1991).
- Sýslumaður eða fulltrúi hans mætir ásamt gerðarbeiðendum og þeim sem eiga þinglýst réttindi í eigninni. Uppboð eru öllum opin og getur því hver sem er mætt á nauðungarsölu eignar. Eiganda ber að veita sýslumanni aðgang að húsnæði. Sé það ekki gert hefur sýslumaður heimild til að leita aðstoðar lögreglu til að opna húsnæðið (sjá 3. málsgrein 36. greinar laga númer 90/1991).
- Sýslumaður leitar eftir boðum í eignina þrisvar sinnum og er eign venjulega slegin hæstbjóðanda. Hver sem er getur boðið í eign en gerðarþoli sjálfur má ekki bjóða í sína eign. Sýslumaður getur krafist þess að lögð sé fram trygging fyrir þeirri fjárhæð sem boðin er í eign (sjá 5. málsgrein 32. greinar laga númer 90/1991).
- Framhaldssölu er ekki hægt að fresta (sjá 35. grein laga númer 90/1991).
Loftför og skip
Framhaldssala á loftförum og skipum fer fram á skrifstofu sýslumanns vegna þess að erfitt getur reynst að henda reiður á staðsetningu skips eða loftfars.
Samþykkisfrestur
Þeir sem gera boð í eign eru bundnir við boð sitt í 3 vikur, sýslumaður hefur þann tíma til að meta og samþykkja boð í eign. Að þessum fresti liðnum er gengið frá sölu eignarinnar og nýr eigandi fær hana gegn greiðslu (sjá 28. grein laga númer 90/1991 og Stjórnartíðindi, auglýsing númer 41/1992 um almenna uppboðsskilmála). Uppboðsandvirði er síðan skipt milli kröfuhafa eftir veðröð. Ef allar kröfur fást greiddar og afgangur verður rennur sú fjárhæð til gerðarþola.
Lengdur samþykkisfrestur
Gerðarþoli getur óskað eftir lengri samþykkisfresti en 3 vikum (sjá 29. grein laga númer 90/1991). Það eru gerðarbeiðendur sem ákveða hvort veittur er lengri samþykkisfrestur og hve langur hann skuli vera. Ekki er óalgengt að beðið sé um 4 – 6 vikur. Gerðarþoli verður því að hafa samband við alla gerðarbeiðendur áður en framhaldssala á að fara fram og biðja um lengri samþykkisfrest. Einnig þarf að láta sýslumann vita að óskað verði eftir lengri samþykkisfresti. Það er nóg að einn gerðarbeiðandi neiti til að lengdur samþykkisfrestur verði ekki veittur.
Gjaldendum er bent á að hafa samband við þjónustufulltrúa lögfræðideildar innheimtu- og skráasviðs Skattsins, Katrínartúni 6, sími 442-1000, til að fá frekari upplýsingar.
Réttaráhrif nauðungarsölu
Þegar eign er seld nauðungarsölu og nýr eigandi tekur við henni falla niður öll fjárnám á eigninni (sjá 56. grein laga númer 90/1991). Krafa sem ekki fæst greidd af uppboðsandvirði fellur hins vegar ekki niður, aðeins trygging hennar, og verði hún ekki greidd skömmu eftir uppboð þarf að gera nýtt fjárnám til að tryggja hana.
Afturköllun uppboðsbeiðni
Meginreglan er sú að greiða þarf kröfu að fullu til
að beiðni verði afturkölluð. Ef krafa að baki beiðni um nauðungarsölu er
tilkomin vegna áætlana úr skattkerfinu getur gjaldandi staðfest framtalsskil
við þjónustufulltrúa lögfræðideildar innheimtu- og skráasviðs Skattsins Katrínartúni 6, sími 442-1000,
sem veita einnig allar frekari upplýsingar.
Frestir
Óski gjaldandi eftir að fá byrjun uppboðs frestað skal hafa samband við innheimtumann ríkissjóðs. Þegar athugað er hvort unnt sé að fresta byrjun uppboðs eru ýmsir þættir skoðaðir varðandi kröfu sem verið er að innheimta svo sem hvort um er að ræða kröfu vegna áætlana skattyfirvalda, hve gömul krafan er og hversu há. Einnig er skoðað hvort áður hafi verið gerður greiðsluáætlun um kröfu og hvort staðið hafi verið við hana.
Byrjun uppboðs er ekki hægt að fresta lengur en 12 mánuði frá fyrstu fyrirtöku.
Þegar beðið er um frest og um er að ræða kröfu vegna áætlana skattyfirvalda er mikilvægt að skila inn skattskýrslum til ríkisskattstjóra og koma með staðfestingu á því til innheimtumanns ásamt bráðabirgðaútreikningi.
Nauðungarsala fasteigna á almennum markaði
Þegar beiðni um nauðungarsölu hefur verið send til sýslumanns getur gerðarþoli (sá sem á eignina) óskað eftir að eignin verði seld á almennum markaði.
Um nauðungarsölu á almennum markaði gilda sérstakar reglur sem nauðsynlegt er að kynna sér áður en ósk um það er sett fram (sjá VI. kafla laga númer 90/1991).
