Almenn skattskylda
.Almennt
Almenn skattskylda er einnig kölluð ótakmörkuð skattskylda. Almenn skattskylda byggir á tilteknum tengslum skattaðila við Ísland. Á þeim sem bera almenna skattskyldu á Íslandi hvílir skylda til að greiða skatt af öllum tekjum sínum óháð því hvar þeirra er aflað í heiminum og öllum eignum sínum óháð staðsetningu þeirra. Taka ber þó tillit til tvísköttunarsamninga sem ríkisstjórnin hefur gert við stjórnir annarra ríkja til að koma í veg fyrir tvísköttun á tekjur og eignir. Ákvæði slíkra samninga geta valdið því að tekjur, sem án slíkra samninga væru skattlagðar hér á landi, eru það ekki. Þær eru þó alltaf framtalsskyldar.
Á eftirtöldum einstaklingum hvílir almenn/ótakmörkuð skattskylda hér á landi:
- Þeim sem heimilisfastir eru hér á landi.
- Þeim sem heimilisfastir hafa verið hér á landi en flutt úr landi og fellt hafa niður heimilisfesti sitt hér, nema þeir sanni að þeir séu skattskyldir í öðru ríki á sama hátt og menn heimilisfastir þar og hafi fullnægt þeim skattskyldum sínum. Skattskylda þessi gildir þó aðeins í þrjú ár frá næstu áramótum eftir brottflutningsdag.
- Þeim sem dvelja hér á landi lengur en samtals 183 daga á sérhverju 12 mánaða tímabili, þar með talin eðlileg fjarvera héðan af landi vegna orlofs og þess háttar.
- Þeim sem eigi falla undir 1.–3. tölulið en starfa samtals lengur en 183 daga á sérhverju 12 mánaða tímabili, þar með talin eðlileg fjarvera frá starfi vegna orlofs og þess háttar, um borð í loftfari eða skipi sem skráð er hér á landi.
Ríkisskattstjóri hefur úrskurðarvald um hverjir skuli teljast heimilisfastir hér á landi samkvæmt þessari lagagrein. Við ákvörðun á heimilisfesti skal miðað við reglur laga um lögheimili, eftir því sem við á. Úrskurði ríkisskattstjóra má skjóta til yfirskattanefndar.
Þeir sem dveljast erlendis við nám geta sótt um að halda hér á landi skattalegri heimilisfesti og haldið þannig öllum réttindum sem heimilisfesti hér á landi veitir samkvæmt lögunum og öðrum lögum um opinber gjöld. Nánari upplýsingar eru að finna í umfjöllun um námsmenn erlendis.
Ítarefni
.
.Spurt og svarað
Samkvæmt spurningunni
verður ráðið að þú búir á Íslandi (hafir heimilisfesti/lögheimili á Íslandi).
Að því gefnu er svarið við spurningunni einfaldlega já.
Allar tekjur þeirra sem
eru heimilisfastir á Íslandi eru skattskyldar á Íslandi óháð því hvort
tekjurnar eru innlendar eða erlendar. Tekjur eru einnig skattskyldar í því ríki
sem þeirra er aflað og því kunna þær að vera skattskyldar í tveimur ríkjum. Til
að bregðast við mögulegri tvísköttun við þessar aðstæður hafa mörg ríki gert
með sér tvísköttunarsamninga þar sem samið hefur verið um hvar skattleggja beri
tekjurnar.
Samkvæmt ákvæði
tvísköttunarsamnings Íslands við Norðurlöndin eru launatekjur sem þú aflar í
Noregi skattskyldar í Noregi. Þrátt fyrir að tekjurnar séu skattskyldar
erlendis hafa þær einnig áhrif á útreikning skatta, vaxtabóta og barnabóta
hérlendis þar sem sérstök reikniaðferð sem tiltekin er í samningnum er notuð
til að koma í veg fyrir tvísköttun.
Ítarefni:
Heimilisfesti á Íslandi - 1. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt
Það fer eftir atvikum
hverju sinni. Gott er að hafa eftirfarandi í huga:
- Ef þú notar persónuafsláttinn hans kann það að leiða til þess að persónuafslátturinn verði ofnýttur í staðgreiðslu og þú því krafin um vangreidda skatta í álagningu.
- Ef maðurinn þinn nýtir ekki persónuafsláttinn sinn að fullu er hann sjálfkrafa nýttur á móti þínum sköttum í álagningu og því engin hætta á því að ónýttur persónuafsláttur hans „tapist“, þ.e. ef heildartekjur ykkar eru umfram skattleysismörk. Af þessu leiðir að það er engin skattaleg ástæða til þess að nýta persónuafsláttinn hans í staðgreiðslu. Niðurstaðan verður sú sama þegar upp er staðið.
Þeir sem búa (eru
heimilisfastir) í einu landi en vinna í öðru eru skattskyldir í báðum löndunum
vegna sömu tekna. Með tvísköttunarsamningum er þessu skattlagningarvaldi skipt
á milli landanna sem hljómar einfaldara en það er í framkvæmd. Skoðum það
nánar:
- Þótt tekjur séu ekki skattskyldar í heimilisfestisríki viðkomandi kunna þær samt sem áður að hafa áhrif á álagningu skatta í því ríki.
- Komið er í veg fyrir tvísköttun með sérstakri reikniaðferð sem sérstaklega er tilgreind í viðeigandi tvísköttunarsamningi þar sem m.a. er tekið tillit til
persónuafsláttar. Þessi reikniaðferð er notuð í heimilisfestarríki viðkomandi.
Gefum okkur að allar
tekjur mannsins þíns á árinu séu frá Noregi og fjárhæð þeirra sé umfram íslensk
skattleysismörk. Við þær aðstæður yrði persónuafslátturinn að fullu nýttur við
framangreindan útreikning hér á landi samkvæmt ákvæði tvísköttunarsamningsins
til að koma í veg fyrir tvísköttun umræddra tekna. Ef þú hefðir nýtt hluta af
persónuafslættinum hans í staðgreiðslu þegar aðstæður eru með þessum hætti,
yrðir þú endurkrafinn um hann í álagningu.
Að lokum er rétt að
skýra út hugtakið „heimilisfesti“ sem fram kemur í svarinu. Þegar talað er um
að einhver sé heimilisfastur í ákveðnu landi merkir það að hann býr þar.
Almennt er miðað við lögheimilisskráningu viðkomandi. Ef lögheimilisskráning er
ekki í samræmi við raunverulegar aðstæður hefur ríkisskattstjóri úrskurðarvald
um það hverjir skuli teljast heimilisfastir hér á landi.
Þeir sem eru
heimilisfastir á Íslandi eru skattskyldir af öllum sínum tekjum óháð því hvar
teknanna er aflað og ber að gera grein fyrir þeim á skattframtali sínu. Þá ber
þeim að gera grein fyrir öllum sínum eignum óháð staðsetningu, en eignastaða
kann að hafa áhrif á útreikning bóta.
Þeir sem eru
heimilisfastir í einu ríki en afla tekna í öðru ríki eru skattskyldir í báðum
ríkjunum vegna umræddra tekna. Almennt eru menn sammála því að tvísköttun sem
leiðir af svona aðstæðum sé óheppileg og því hafa ríki gert með sér
tvísköttunarsamninga til að koma í veg fyrir hana. Í samningunum kemur fram í
hvaða ríki greiða skuli skattana og hvaða reikniaðferð skuli beitt til að koma
í veg fyrir tvísköttun.
Gera þarf grein fyrir
öllum tekjum og eignum óháð uppruna tekna og staðsetningu eigna á skattframtali
þar sem skattaðili var heimilisfastur á tekjuárinu. Við álagningu skatta er
þeirri reikniaðferð beitt sem tilgreind er í viðeigandi tvísköttunarsamningi
við útreikning á sköttum og bótum. Af því leiðir að þótt tekjurnar séu ekki
skattskyldar hérlendis hafa þær áhrif á útreikning skatta og bóta.
Af spurningunni þinni
verður helst ráðið að þú hafir nýtt of mikið af persónuafslætti mannsins þíns í
staðgreiðslu og þannig myndast krafa á þig um endurgreiðslu þess sem þú nýttir
umfram heimild.
Þótt
tvísköttunarsamningurinn kveði á um það að tekjur mannsins þíns skuli
skattleggja í Noregi hafa þær samt sem áður áhrif á skattlagninguna á Íslandi.
Ástæða þess er að ákveðinni reikniaðferð er beitt til að koma í veg fyrir
tvísköttun. Það fer eftir ákvæðum einstakra tvísköttunarsamninga hvaða
reikniaðferð er beitt. Við útreikninginn er m.a. tekið tillit til
persónuafsláttar viðkomandi. Ef heildartekjur mannsins þíns (erlendar og
innlendar) eru yfir skattleysismörkum nýtist persónuafslátturinn að fullu á
móti þeim, að því gefnu að hann hafi verið hér heimilisfastur þegar þeirra var
aflað.
Gott er að hafa í huga
að við álagningu opinberra gjalda er persónuafslætti hvers og eins ráðstafað á
móti sköttum viðkomandi. Ef persónuafsláttur nýtist ekki að fullu á móti tekjum
viðkomandi er því sem eftir stendur sjálfkrafa ráðstafað til lækkunar skatta
hjá maka. Þessi aðferðafræði er ætíð sú sama. Engu skiptir hver nýtti
persónuafsláttinn í staðgreiðslu. Af því leiðir að engin hætta er á því að
persónuafsláttur tapist sé hann ekki nýttur í staðgreiðslu séu tekjur hjóna eða
samskattaðra einstaklinga yfir skattleysismörkum.
