Úrskurður yfirskattanefndar nr. 294/2010
Úrskurður nr. 294/2010
ÚRSKURÐUR YFIRSKATTANEFNDAR
Ár 2010, miðvikudaginn 7. júlí, er tekið fyrir mál nr. 219/2009; krafa skattrannsóknarstjóra ríkisins um að A, kt. [...] og B, kt. [...], verði gerð sekt vegna meintra brota á skattalögum. Í málinu úrskurða Ólafur Ólafsson, Gylfi Knudsen og Sverrir Örn Björnsson. Upp er kveðinn svofelldur
ú r s k u r ð u r :
I.
Með bréfi, dags. 25. maí 2009, hefur skattrannsóknarstjóri ríkisins krafist þess að yfirskattanefnd taki til sektarmeðferðar mál A, kt. [...] og B, kt. [...] fyrir brot á lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, og lögum nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum, framin vegna rekstraráranna 2007 og 2008.
Í bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins segir:
„B, sem fyrrum stjórnarmanni og framkvæmdastjóra með prókúru X ehf., nú þrotabú, og A, sem fyrrum stjórnarformanni og daglegum stjórnanda með prókúru, er gefið að sök eftirfarandi:
1. Vangoldin afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna. Vanræksla á afhendingu skilagreina á lögmæltum tíma.
B og A er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna X ehf. vegna greiðslutímabilanna nóvember rekstrarárið 2007 og febrúar til og með maí rekstrarárið 2008. Þá er þeim gefið að sök að hafa vanrækt að standa skil á skilagreinum vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, vegna greiðslutímabilanna mars og apríl rekstrarárið 2008 á lögmæltum tíma. Vangoldin afdregin skilaskyld staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna X ehf., vegna framangreindra greiðslutímabila, nemur samtals kr. 11.172.188. Tekið hefur verið tillit til afdreginnar staðgreiðslu af launum B og A hjá félaginu. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:
| Rekstrarár | Greiðslutímabil | Afdregin staðgreiðsla | Afdregin staðgr. fyrirsvarsmanns | Vangoldin skilaskyld staðgreiðsla kr. |
| 2007 | nóvember | 2.788.318 | 224.142 | 2.564.176 |
| Samtals kr. | 2.788.318 | 224.142 | 2.564.176 | |
| Rekstrarár | Greiðslutímabil | Afdregin staðgreiðsla | Afdregin staðgr. fyrirsvarsmanna | Vangoldin skilaskyld staðgreiðsla kr. |
| 2008 | febrúar | 2.650.136 | 0 | 2.650.136 |
| 2008 | mars | 2.382.003 | 0 | 2.382.003 |
| 2008 | apríl | 1.988.119 | 278.804 | 1.780.315 |
| 2008 | maí | 1.795.558 | 0 | 1.795.558 |
| Samtals kr. | 8.815.816 | 207.804 | 8.608.012 | |
| Samtals bæði árin | 11.604.134 | 431.946 | 11.172.188 |
Það er mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi B og A gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.
Telst þessi háttsemi B og A brjóta í bága við ákvæði 1. og 2. mgr. 20. gr., sbr. 1. og 2. mgr. 15. gr. og 1. mgr. 16. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, sbr. aðalreglur 1.-3. gr., 1. tl. 5. gr., 1. mgr. 7. gr. og 1. og 3. mgr. 8. gr. þeirra laga.
Framangreind háttsemi varðar B og A sekt samkvæmt 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum.
2. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur.
B og A er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri X ehf. vegna virðisaukaskattsskyldrar starfsemi félagsins vegna uppgjörstímabilsins janúar–febrúar rekstrarárið 2008. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna framangreinds uppgjörstímabils nemur samtals kr. 572.843. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:
| Rekstrarár | Uppgjörstímabil | Vangoldinn virðisaukaskattur til innheimtumanns ríkissjóðs kr. |
| 2008 | janúar - febrúar | 572.843 |
| Samtals kr. | 572.843 |
Það er mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi B og A gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.
Telst þessi háttsemi B og A brjóta í bága við ákvæði 1. mgr. 15. gr. og 1. og 2. mgr. 24. gr., sbr. aðalreglur 1. gr., 2. gr., 1. tl. 1. mgr. 3. gr., 1. mgr. 11. gr., 1. og 2. mgr. 13. gr., 1. mgr. 14. gr. og 19. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.
Framangreind háttsemi varðar B og A sekt samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.
Þess er krafist að B og A verði með úrskurði yfirskattanefndar gert að sæta sekt í samræmi við framangreint.“
Af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins er málavöxtum lýst í greinargerð, dags. 25. maí 2009, sem fylgdi kröfugerðinni.
II.
Með bréfi yfirskattanefndar, dags. 27. maí 2009, var gjaldendum veitt færi á að skila vörn í tilefni af framangreindri kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins eða tilkynna sérstaklega ef þeir vildu ekki hlíta því að yfirskattanefnd afgreiddi mál þeirra og yrði málið þá endursent skattrannsóknarstjóra ríkisins sem tæki ákvörðun um hvort því yrði vísað til opinberrar rannsóknar, sbr. 2. mgr. 31. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 2. mgr. 41. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.
Með bréfi, dags. 13. september 2009, hafa gjaldendur lagt fram vörn vegna kröfugerðar skattrannsóknarstjóra ríkisins. Gjaldendur mótmæla að þeir hafi af ásetningi eða stórkostlegu hirðuleysi brotið gegn lögum um staðgreiðslu opinberra gjalda og lögum um virðisaukaskatt. Bent er á að skýrslum hafi verið skilað og hafi ekki annað staðið til en að standa skil á skattgreiðslum. X ehf. hafi verið í viðskiptum við banka sem fjármagnað hafi stóra framkvæmd félagsins við W í Y. Í desember 2007 hafi bankinn lokað á fjármögnun verksins sem numið hafi hundruðum milljóna króna og hafi gjaldendur þá staðið uppi með hálfbyggða blokk. Gjaldendur hafi haldið áfram án þess að gera sér grein fyrir því að bankinn hefði kippt undan þeim fótunum. Hafi gjaldendur lagt allt sitt fé í félagið og meira til, þannig að ekki hafi umræddir fjármunir runnið í þeirra vasa. Það að greiða frekar starfsmönnum laun og skilja opinbera aðila eftir, sem og lánardrottna, sé mannlegt. Starfsmenn félagsins hafi verið með sínar skuldbindingar og sjálfhætt hefði verið ef þeim hefði ekki verið greitt, en eftir á að hyggja hefði það e.t.v. verið betra. Allir þekki bankahrunið í október 2008 en verktakar og fasteignamarkaður hafi fundið kreppuna 10 til 12 mánuðum fyrr.
Fram kemur að bú gjaldenda hafi nú verið tekin til gjaldþrotaskipta eða óskað eftir gjaldþrotaskiptum. Þá hafi A átt við heilsuleysi að stríða, svo sem nánar er rakið. Fara gjaldendur fram á að mál þetta verði látið niður falla eða sekt ákvörðuð út frá greiðslugetu í ljósi aðstæðna í þjóðfélaginu og aðstæðna gjaldenda.
III.
Með bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 25. maí 2009, er þess krafist að gjaldendum, B og A, verði gerð sekt samkvæmt þargreindum ákvæðum 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með því að þeir hafi sem fyrirsvarsmenn X ehf., nú þrotabú, vanrækt að standa skil á staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna félagsins tiltekin greiðslutímabil árin 2007 og 2008 og virðisaukaskatti uppgjörstímabilið janúar-febrúar 2008. Gjaldendur hafa lagt fram athugasemdir sínar í tilefni af kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins.
Skattrannsóknarstjóri ríkisins hóf hinn 25. september 2008 rannsókn á skattskilum X ehf. sem tók til skila félagsins á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda árin 2007 og 2008 og innheimtum virðisaukaskatti árið 2008. Vegna rannsóknarinnar var tekin skýrsla af gjaldanda, A, hjá embætti skattrannsóknarstjóra ríkisins hinn 2. október 2008 og hinn 20. október 2008 var tekin skýrsla af gjaldanda, B. Með bréfum, dags. 21. nóvember 2008, sendi skattrannsóknarstjóri gjaldendum skýrslu um rannsóknina, dags. 20. sama mánaðar, og gaf þeim kost á að tjá sig um efni hennar. Af hálfu gjaldenda voru engar athugasemdir gerðar og í framhaldi af þessu tók skattrannsóknarstjóri saman nýja skýrslu um rannsóknina, dags. 12. desember 2008, sem var efnislega samhljóða hinni fyrri að viðbættum kafla um lok rannsóknarinnar.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 12. desember 2008, segir að rannsókn á skattskilum X ehf. hafi einkum verið byggð á upplýsingum sem fram hafi komið við fyrrgreindar skýrslutökur, upplýsingum frá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra, staðgreiðsluskilagreinum X ehf. ásamt sundurliðunum, virðisaukaskattsskýrslu félagsins, svo og tekjubókhaldi ríkissjóðs, sbr. fylgiskjöl með skýrslunni, en þar er um að ræða yfirlit um greiðslur X ehf. vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, virðisaukaskatts og opinberra gjalda.
Fram kemur í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins að rannsókn embættisins á staðgreiðsluskilum X ehf. hafi falist í því að bera fjárhæðir afdreginnar staðgreiðslu samkvæmt skilagreinum og sundurliðunum félagsins saman við greiðslur þess til innheimtumanns ríkissjóðs. Í skýrslunni er gerð grein fyrir þeirri niðurstöðu rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmenn einkahlutafélagsins hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins greiðslutímabilin nóvember 2007 og febrúar, mars, apríl og maí 2008, samtals að fjárhæð 11.604.134 kr. Fram kemur að greiddar hafi verið 1.000.000 kr. inn á höfuðstól staðgreiðsluskuldar vegna umræddra greiðslutímabila, svo og að afdregin staðgreiðsla af launum fyrrum fyrirsvarsmanna félagsins, A og B, hafi verið samtals 431.946 kr. þau tímabil sem hér um ræðir.
Rannsókn á virðisaukaskattsskilum X ehf. var samkvæmt skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins fólgin í því að bera fjárhæð innheimts virðisaukaskatts samkvæmt virðisaukaskattsskýrslu félagsins saman við greiðslur þess til innheimtumanns og er rakin sú niðurstaða rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmenn félagsins hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á virðisaukaskatti vegna félagsins uppgjörstímabilið janúar-febrúar 2008 að fjárhæð 572.843 kr.
Gjaldandi, A, kom til skýrslutöku hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins hinn 2. október 2008. Aðspurður um tengsl við X ehf. greindi gjaldandi frá því að þeir B, bróðir gjaldanda, hefðu átt félagið og hefði gjaldandi verið starfandi stjórnarformaður í félaginu. Þeir B hefðu séð sameiginlega um daglegan rekstur. Gjaldandi staðfesti að staðgreiðsluskilagreinar og virðisaukaskattsskýrsla vegna tímabila, sem til rannsóknar voru, væru vegna X ehf. Taldi gjaldandi að skýrslurnar gæfu rétta mynd af launagreiðslum og rekstri félagsins. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins hefði staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 11.604.134 kr. vegna launamanna X ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2007 og 2008 ekki verið greidd á lögmæltum tíma og að virðisaukaskattur að fjárhæð 572.843 kr. uppgjörstímabilið janúar-febrúar 2008 hefði ekki verið greiddur á lögmæltum tíma. Gjaldandi tjáði sig ekki um þessar fjárhæðir, en tók fram allur peningur hefði farið í launagreiðslur og annan rekstur félagsins sem hefði lent í vandræðum með lánadrottinn. Aðspurður greindi gjaldandi frá því að launamenn hefðu fengið laun sín greidd að fullu samkvæmt launaseðlum þrátt fyrir að staðgreiðslu hefði ekki verið skilað.
Við skýrslutöku af gjaldanda, B, sem fram fór 20. október 2008, kom fram að þeir A hefðu séð sameiginlega um daglegan rekstur X ehf. á þeim tíma sem um væri að ræða, sbr. gögn frá fyrirtækjaskrá sem gjaldandi staðfesti að væru réttar. Gjaldandi kannaðist við staðgreiðsluskilagreinar X ehf. og virðisaukaskattsskýrslu vegna tilgreindra tímabila, sem lagðar voru fyrir hann við skýrslutökuna, og kvaðst telja að skilagreinarnar gæfu rétta mynd af launagreiðslum félagsins og að virðisaukaskattsskýrsla gæfi rétta mynd af rekstri þess. Af hálfu gjaldanda voru ekki gerðar athugasemdir við þá niðurstöðu skattrannsóknarstjóra ríkisins að staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 11.604.134 kr. vegna launamanna X ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2007 og 2008 hefði ekki verið greidd á lögmæltum tíma og að virðisaukaskattur að fjárhæð 572.843 kr. vegna uppgjörstímabils árið 2008 hefði ekki verið greiddur á lögmæltum tíma. Aðspurður greindi gjaldandi frá því að launamenn félagsins hefðu fengið laun sín greidd að fullu samkvæmt launaseðlum. Fram kom af hálfu gjaldanda að fjárskortur hefði valdið því að skil voru ekki gerð á afdreginni staðgreiðslu og virðisaukaskatti, en féð hefði farið í launagreiðslur.
Samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 3. gr. laga nr. 42/1995, er refsivert ef skattskyldur maður afhendir eigi á lögmæltum tíma virðisaukaskattsskýrslu eða virðisaukaskatt sem hann hefur innheimt eða honum borið að innheimta. Í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995, er með samsvarandi hætti lýst refsivert ef launagreiðandi innir ekki af hendi þær greiðslur vegna launamanna sem hann hefur haldið eftir eða honum borið að halda eftir. Samkvæmt fortakslausum ákvæðum nefndra laga og með stoð í dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. m.a. dóma Hæstaréttar 27. febrúar 1997 (H 1997:789), 25. september 1997 (H 1997:2446), 14. janúar 1999 (H 1999:79), 18. febrúar 1999 (H 1999:544 og 550), 10. júní 1999 (H 1999:2645) og 30. mars 2000 (H 2000:1422), geta fyrirsvarsmenn lögaðila unnið til refsingar með því einu að láta ógert að skila umræddum gjöldum í ríkissjóð á tilskildum tíma, enda sé huglægum refsiskilyrðum fullnægt.
Gjaldandi, B, var framkvæmdastjóri X ehf. á þeim tíma sem mál þetta varðar og bar sem slíkur ábyrgð á daglegum rekstri félagsins, þar á meðal fjárreiðum, og var til þess bær að taka ákvörðun um hvaða kröfur á hendur félaginu skyldu greiddar og hverjar ekki. Samkvæmt framangreindu telst gjaldandi hafa borið ábyrgð á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts X ehf. á þeim tíma sem hér um ræðir. Sektarkrafa á hendur gjaldanda, A, er reist á því að hann hafi sem stjórnarformaður og prókúruhafi X ehf. borið ábyrgð á skattskilum félagsins. Við skýrslutöku 2. október 2008 staðfesti gjaldandi að hafa stjórnað daglegum rekstri einkahlutafélagsins á þeim tíma sem málið varðar ásamt framkvæmdastjóra þess, sbr. einnig umfjöllun í bréfi gjaldenda til yfirskattanefndar, dags. 13. september 2009. Að þessu athuguðu þykir ekki varhugavert að telja að gjaldandi, A, hafi ásamt framkvæmdastjóra félagsins borið ábyrgð á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts félagsins umrædd tímabil árin 2007 og 2008. Samkvæmt þessu telst sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins réttilega beint að báðum gjaldendum í samræmi við ákvæði 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum samkvæmt 2. og 3. gr. laga nr. 42/1995.
Til grundvallar niðurstöðu skattrannsóknarstjóra ríkisins um fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts X ehf. árin 2007 og 2008 liggja m.a. staðgreiðsluskilagreinar og virðisaukaskattsskýrsla sem óumdeilt er að varði rekstur einkahlutafélagsins, sbr. m.a. skýrslutökur af gjaldendum 2. og 20. október 2008, þar sem einnig kom fram af þeirra hálfu að gögnin gæfu rétta mynd af rekstrinum. Verður samkvæmt þessu byggt á því að staðgreiðsla opinberra gjalda og virðisaukaskattur, sem gjaldendum bar að standa skil á vegna X ehf., hafi numið þeim fjárhæðum sem greinir í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda þykir ekkert hafa komið fram sem gefur tilefni til annars. Sektarkrafa skattrannsóknarstjóra í máli þessu er byggð á niðurstöðum í skýrslu embættisins að öðru leyti en því að ekki er gerð krafa um ákvörðun sektar vegna vangreiddrar staðgreiðslu að fjárhæð samtals 431.946 kr. af launum gjaldenda.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins og greinargerð með kröfugerð embættisins til yfirskattanefndar er gerð grein fyrir greiðslum X ehf. til innheimtumanns vegna staðgreiðslu, virðisaukaskatts og opinberra gjalda frá því að skuldir sem um ræðir í máli þessu byrjuðu að myndast 17. desember 2007. Þar kemur fram að alls voru greiddar 1.163.819 kr. vegna höfuðstóls virðisaukaskatts á tímabilinu 17. desember 2007 til og með 19. maí 2009, en að engu leyti vegna þess uppgjörstímabils sem málið varðar. Greiðslur vegna höfuðstóls staðgreiðslu námu 7.947.441 kr. og er þar að hluta um að ræða greiðslur vegna greiðslutímabils sem mál þetta varðar, nánar tiltekið 1.000.000 kr. vegna febrúar 2008. Eins og mál þetta er lagt fyrir af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins þykir rétt að fyrrgreind fjárhæð, sem gjaldendur stóðu samkvæmt framangreindu skil á vegna höfuðstóls staðgreiðslu áður en mál þeirra var sent yfirskattanefnd til meðferðar, komi til frádráttar fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu samkvæmt kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda er það í samræmi við það sem tíðkast hefur við meðferð hliðstæðra mála fyrir yfirskattanefnd.
Sá hluti greiðslna á umræddu tímabili, sem innheimtumaður ríkissjóðs hefur ráðstafað til greiðslu dráttarvaxta, álags og kostnaðar, nemur 639.016 kr. vegna staðgreiðslu og 329.798 kr. vegna virðisaukaskatts. Þá kemur fram í gögnum málsins að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna opinberra gjalda X ehf., þ.m.t. tryggingagjalds, á þeim tíma sem hér um ræðir, námu 1.003.894 kr. og var innborgunum að hluta varið til greiðslu dráttarvaxta og kostnaðar. Aðrar greiðslur til innheimtumanns en vegna höfuðstóls staðgreiðslu og virðisaukaskatts námu því samtals 1.972.708 kr.
Með dómi Hæstaréttar Íslands 2. október 2003 (H 2003:3178), sem varðar hliðstætt mál, var því hafnað að greiðslur, sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í álag, dráttarvexti og kostnað, geti haft áhrif á sakarmat og komið með beinum hætti til frádráttar skattskuld sem viðurlagaákvörðun tekur til. Ekki verður talið að breyting með lögum nr. 134/2005 á refsiákvæðum laga nr. 45/1987 og nr. 50/1988 haggi þessari dómaframkvæmd. Með breytingalögum þessum er hins vegar skýrt kveðið á um það að greiðslur skattaðila á verulegum hluta skattfjárhæðar geti að uppfylltum ákveðnum skilyrðum leitt til þess að ákvæði um lágmark sektarrefsingar eigi ekki við. Samkvæmt dómum Hæstaréttar Íslands 30. mars 2006 í málunum nr. 428/2005 og 469/2005 ber að taka í þessu sambandi tillit til innborgana sem ráðstafað hefur verið til greiðslu álags vegna vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda starfsmanna og vangreidds virðisaukaskatts, svo og skuli fara á sama hátt með greiðslur vegna staðgreiðslu opinberra gjalda þess fyrirsvarsmanns sem refsiábyrgð sætir. Ekki verður annað séð en að líta megi með hliðstæðum hætti til greiðslna viðkomandi skattaðila sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í dráttarvexti og kostnað, og eftir atvikum til greiðslu á opinberum gjöldum, enda er það í samræmi við úrskurðaframkvæmd fyrir gildistöku laga nr. 134/2005, sbr. og fyrrgreindan dóm Hæstaréttar frá árinu 2003 og aðra dóma í hliðstæðum málum, m.a. H 2000:2387. Eins og mál þetta liggur fyrir þykir því mega taka tillit til allra fyrrgreindra greiðslna að fjárhæð 1.972.708 kr. Við mat á þýðingu þeirra fyrir sektarákvörðun þykir rétt að skipta þeim hluta innborgana, sem ráðstafað var til greiðslu opinberra gjalda fyrirtækisins, í hlutfalli við fjárhæðir vangoldinnar staðgreiðslu og virðisaukaskatts sem um ræðir í málinu. Innborganir vegna staðgreiðslu opinberra gjalda X ehf. teljast þá nema 1.589.390 kr. og innborganir vegna virðisaukaskatts 383.318 kr.
Samkvæmt því sem að framan er rakið og gögnum málsins að öðru leyti var afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda vegna launamanna X ehf. fyrir greiðslutímabilin nóvember 2007 og febrúar, mars, apríl og maí 2008, samtals að fjárhæð 10.172.188 kr., ekki greidd til innheimtumanns ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. og 2. mgr. 20. gr. laga nr. 45/1987. Einnig var virðisaukaskattur X ehf. að fjárhæð 572.843 kr. uppgjörstímabilið janúar-febrúar 2008 ekki greiddur innheimtumanni ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. mgr. 15. gr. og 1. og 2. mgr. 24. gr. laga nr. 50/1988. Tilteknar innborganir voru inntar af hendi vegna staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts á tímabilinu 17. desember 2007 til 19. maí 2009, sbr. að framan, sem þó breytir ekki því að greiðslur fóru fram eftir eindaga umræddra gjalda. Eins og fyrr segir verður að telja að báðir gjaldendur hafi sem fyrirsvarsmenn X ehf. borið ábyrgð á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts félagsins. Af hálfu gjaldenda hefur því einkum verið borið við að fjárhagsvandræði hafi valdið þeim vanskilum á staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti sem í málinu greinir, sbr. m.a. umfjöllun í bréfi þeirra til yfirskattanefndar, dags. 13. september 2009. Af þessu tilefni skal tekið fram að ekki telst tæk varnarástæða að fé hafi ekki verið til í rekstri félagsins til að standa skil á umræddum gjöldum, sbr. m.a. fyrrnefndan dóm Hæstaréttar Íslands frá 30. mars 2000 (H 2000:1422).
Með vísan til þess sem rakið hefur verið telst fullnægt þeim huglægu refsiskilyrðum sem fram koma í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 2. og 3. gr. laga nr. 42/1995. Ber að ákvarða gjaldendum, B og A, sekt samkvæmt þessum lagaákvæðum vegna vanrækslu á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts í rekstri X ehf.
Eins og lög nr. 45/1987 og nr. 50/1988 hljóða eftir breytingar, sem á þeim voru gerðar með lögum nr. 42/1995, skal sekt aldrei vera lægri en sem nemur tvöfaldri þeirri skattfjárhæð sem vanrækt var greiðsla á, þó að teknu tilliti til álags. Samkvæmt breytingu á greindum lögum með lögum nr. 134/2005 eiga fésektarákvæði þessi þó ekki við hafi brot einskorðast við að standa ekki skil á réttilega tilgreindri staðgreiðslu eða virðisaukaskatti samkvæmt skilagrein staðgreiðslu eða virðisaukaskattsskýrslu, enda hafi verið gerð skil á verulegum hluta skattfjárhæðar eða málsbætur eru miklar.
Í tilviki gjaldenda er til þess að líta að skilagreinar staðgreiðslu og virðisaukaskattsskýrsla X ehf. liggja fyrir vegna allra tímabila staðgreiðslu og virðisaukaskatts sem málið varðar, þótt skil sumra þeirra hafi dregist nokkuð, og eru fjárhæðir í málinu byggðar á þeim. Sem fyrr segir verður lagt til grundvallar að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs, sem hér beri að líta til, hafi numið 1.589.390 kr. vegna staðgreiðslu og 383.318 kr. vegna virðisaukaskatts. Fyrrnefnda fjárhæðin telst nema verulegum hluta vangreiddrar staðgreiðslu vegna fyrsta greiðslutímabils staðgreiðslu sem sektarkrafa tekur til. Þá telst síðarnefnda fjárhæðin greiðsla á verulegum hluta vangreidds virðisaukaskatts X ehf. sem málið varðar. Samkvæmt þessu og í samræmi við dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. fyrrgreinda dóma frá 30. mars 2006, verður því talið að sú undantekning frá fésektarlágmarki, sem mælt er fyrir um í lögum nr. 134/2005, taki til vanskila á staðgreiðslu opinberra gjalda greiðslutímabilið nóvember 2007 að fjárhæð 2.564.176 kr. og á virðisaukaskatti uppgjörstímabilið janúar-febrúar 2008 að fjárhæð 572.843 kr. Ekki liggur annað fyrir en að vangreiðsla á staðgreiðslu opinberra gjalda vegna annarra tímabila hafi fyrst og fremst stafað af erfiðleikum í rekstri X ehf. og ekkert er komið fram um að gjaldendur hafi persónulega notið nokkurs hags af brotinu. Hins vegar varðar mál þetta vanskil á staðgreiðslu og virðisaukaskatti að ekki óverulegri fjárhæð og vegna alllangs tímabils. Að þessu virtu og með vísan til greindrar dómaframkvæmdar verður því ekki talið að skilyrði um miklar málsbætur, sbr. ákvæði laga nr. 134/2005, eigi hér við. Því teljast lágmarksákvæði í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 gilda um vanskil staðgreiðslu að fjárhæð 7.608.012 kr.
Þegar höfð eru í huga lagarök, sem búa að baki framangreindum ákvæðum um lágmarks- og margfeldissektir, með tilliti til háttsemi gjaldenda og afleiðinga hennar, þykir rétt að ákveða sektarfjárhæð í máli þessu heildstætt en með tiltekinni skiptingu milli gjaldenda. Samkvæmt framansögðu og að teknu tilliti til álags samkvæmt 1. tölul. 2. mgr. 28. gr. laga nr. 45/1987 og 2. mgr. 27. gr. laga nr. 50/1988 þykir sekt gjaldenda hæfilega ákveðin 14.700.000 kr. til ríkissjóðs sem skiptist þannig milli þeirra að gjaldandi, B, greiði sekt að fjárhæð 7.350.000 kr. og gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 7.350.000 kr.
Úrskurðarorð:
Gjaldandi, B, greiði sekt að fjárhæð 7.350.000 kr. til ríkissjóðs. Gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 7.350.000 kr. til ríkissjóðs.
