Úrskurður yfirskattanefndar nr. 379/2011, í máli nr. 43/2011, kveðinn upp 23. nóvember 2011
Úrskurður nr. 379/2011
ÚRSKURÐUR YFIRSKATTANEFNDAR
Ár 2011, miðvikudaginn 23. nóvember, er tekið fyrir mál nr. 43/2011; krafa skattrannsóknarstjóra ríkisins um að A, kt. [...], og B, kt. [...], verði gerð sekt vegna meintra brota á skattalögum. Í málinu úrskurða Ólafur Ólafsson, Sverrir Örn Björnsson og Kristinn Gestsson. Upp er kveðinn svofelldur
ú r s k u r ð u r :
I.
Með bréfi, dags. 10. febrúar 2011, hefur skattrannsóknarstjóri ríkisins krafist þess að yfirskattanefnd taki til sektarmeðferðar mál A, kt. [...], og B, kt. [...], fyrir brot á lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum og lögum nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum, framin vegna rekstraráranna 2008 og 2009.
Í bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins segir:
„A, sem stjórnarformanni og prókúruhafa og B sem meðstjórnanda, framkvæmdastjóra og prókúruhafa X ehf., nú þrotabú, er gefið að sök eftirfarandi:
1. Vangoldin afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna. Vanræksla á afhendingu skilagreinar á lögmæltum tíma.
A og B er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna X ehf. vegna greiðslutímabilanna júní til og með desember rekstrarárið 2008 og janúar til og með ágúst rekstrarárið 2009. Þá er þeim gefið að sök að hafa vanrækt að standa skil á skilagrein vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, vegna greiðslutímabilsins júní rekstrarárið 2009, á lögmæltum tíma. Vangoldin afdregin skilaskyld staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna X ehf., vegna framangreinds greiðslutímabils, nemur samtals kr. 2.376.975, að teknu tilliti til afdreginnar staðgreiðslu af launum fyrrum fyrirsvarsmanna skattaðila. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:
| Rekstrarár | Greiðslutímabil | Afdregin staðgreiðsla | Afdregin staðgr. fyrirsvarsmanna | Vangoldin skilaskyld staðgreiðsla kr. |
| 2008 | júní | 429.393 | 158.455 | 270.938 |
| 2008 | júlí | 307.928 | 174.308 | 133.620 |
| 2008 | ágúst | 402.464 | 200.387 | 202.077 |
| 2008 | september | 360.511 | 176.855 | 183.656 |
| 2008 | október | 401.049 | 175.400 | 225.649 |
| 2008 | nóvember | 339.517 | 135.849 | 203.668 |
| 2008 | desember | 304.812 | 147.118 | 157.694 |
| Samtals kr. | 2.545.674 | 1.168.372 | 1.377.302 | |
| 2009 | janúar | 223.728 | 124.327 | 99.401 |
| 2009 | febrúar | 207.572 | 121.418 | 86.154 |
| 2009 | mars | 239.345 | 106.974 | 132.371 |
| 2009 | apríl | 337.520 | 169.655 | 167.865 |
| 2009 | maí | 337.704 | 193.557 | 144.147 |
| 2009 | júní | 347.415 | 205.461 | 141.954 |
| 2009 | júlí | 197.270 | 151.267 | 46.003 |
| 2009 | ágúst | 293.728 | 111.950 | 181.778 |
| Samtals kr. | 2.184.282 | 1.184.609 | 999.673 | |
| Samtals bæði árin | 4.729.956 | 2.352.981 | 2.376.975 |
Það er mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi A og B gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.
Telst þessi háttsemi A og B brjóta í bága við ákvæði 1. og 2. mgr. 20. gr., sbr. 1. og 2. mgr. 15. gr. og 1. mgr. 16. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, sbr. aðalreglur 1.-3. gr., 1. tl. 5. gr., 1. mgr. 7. gr. og 1. og 3. mgr. 8. gr. þeirra laga.
Framangreind háttsemi varðar A og B sekt samkvæmt 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum.
2. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur. Vanræksla á afhendingu virðisaukaskattsskýrslna á lögmæltum tíma.
A og B er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri X ehf. vegna uppgjörstímabilanna maí–júní til og með nóvember–desember rekstrarárið 2008 og janúar–febrúar til og með júlí–ágúst rekstrarárið 2009. Þá er þeim gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á virðisaukaskattsskýrslum vegna fyrrgreindra uppgjörstímabila, á lögmæltum tíma. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna framangreindra uppgjörstímabila nemur samtals kr. 7.947.249. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:
| Rekstrarár | Uppgjörstímabil | Vangoldinn virðisaukaskattur til innheimtumanns ríkissjóðs kr. |
| 2008 | maí – júní | 1.353.648 |
| 2008 | júlí – ágúst | 1.362.364 |
| 2008 | sept. – okt. | 1.624.132 |
| 2008 | nóv. – des. | 652.262 |
| Samtals kr. | 4.992.406 | |
| 2009 | janúar – febrúar | 357.848 |
| 2009 | mars – apríl | 837.118 |
| 2009 | maí – júní | 841.620 |
| 2009 | júlí – ágúst | 918.257 |
| Samtals kr. | 2.954.843 | |
| Samtals bæði árin | 7.947.249 |
Það er mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi A og B gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.
Telst þessi háttsemi A og B brjóta í bága við ákvæði 1. mgr. 15. gr. og 1. og 2. mgr. 24. gr., sbr. aðalreglur 1. gr., 2. gr., 1. tl. 1. mgr. 3. gr., 1. mgr. 11. gr., 1. og 2. mgr. 13. gr., 1. mgr. 14. gr. og 19. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.
Framangreind háttsemi varðar A og B sekt samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.
Þess er krafist að A og B verði með úrskurði yfirskattanefndar gert að sæta sekt í samræmi við framangreint.“
Af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins er málavöxtum lýst í greinargerð, dags. 10. febrúar 2011, sem fylgdi kröfugerðinni.
II.
Með bréfum yfirskattanefndar, dags. 16. febrúar 2011, var gjaldendum veitt færi á að skila vörn í tilefni af framangreindri kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins eða tilkynna sérstaklega ef þeir vildu ekki hlíta því að yfirskattanefnd afgreiddi mál þeirra og yrði málið þá endursent skattrannsóknarstjóra ríkisins sem tæki ákvörðun um hvort því yrði vísað til opinberrar rannsóknar, sbr. 2. mgr. 31. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 2. mgr. 41. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.
Með bréfi gjaldanda, A, dags. 3. apríl 2011, hafa gjaldendur lagt fram vörn í máli þessu. Í bréfinu er vísað til erfiðleika í verktakastarfsemi hér á landi frá miðju ári 2008 sem hafi haft veruleg áhrif á rekstur X ehf. til hins verra. Hafi þetta leitt til þess að skil á greiðslum og skýrslum til hins opinbera hafi dregist án þess þó að nein ákvörðun hafi verið tekin innan fyrirtækisins um að skila ekki afdreginni staðgreiðslu og virðisaukaskatti til ríkissjóðs. Á þessum tíma hafi félagið haft verkefni við byggingu Z, en félagið hafi lent í vandræðum og töfum vegna þess verkefnis og tapað af þeim sökum 5-6 milljónum króna. Þá hafi öll fyrirgreiðsla stöðvast í viðskiptabanka skattaðila, Y, þegar tekið hafi að hrikta í stoðum sparisjóðsins og hafi lán til félagsins í framhaldi af þessu verið gjaldfelld. Samningar við sparisjóðinn hafi verið á þá vegu að allir reikningar fyrirtækisins yrðu innheimtir á hans vegum. Steininn hafi tekið úr við yfirtöku Æ banka á sparisjóðnum. Eftir það hafi X ehf. ekki verið fjár síns ráðandi á nokkurn hátt. Umtalsverðar fjárhæðir hafi þó verið greiddar inn á skattskuldir félagsins frá því að vanskil byrjuðu að myndast í júlí 2008 og hafi samningur verið í gildi við Sýslumanninn í Hafnarfirði um greiðslu gjaldfallinna skulda. Þannig hafi fyrirsvarsmenn félagsins reynt að standa við skuldbindingar þess eins og frekast var unnt og ásetningur ekki staðið til þess að svo fór sem raun varð á. Með vísan til þessa sé þess krafist að sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins verði hafnað.
III.
Með bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 10. febrúar 2011, er gerð sú krafa að gjaldendum, A og B, verði gerð sekt samkvæmt þargreindum ákvæðum 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með því að þeir hafi sem fyrirsvarsmenn X ehf., nú afskráð, vanrækt að standa skil á staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins tiltekin greiðslutímabil árin 2008 og 2009 og vanrækt að standa skil á virðisaukaskatti félagsins þau uppgjörstímabil árin 2008 og 2009 sem greinir í bréfinu. Gjaldendur hafa lagt fram vörn í tilefni af sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins þar sem þess er krafist að þeim verði ekki gerð sekt í málinu.
Skattrannsóknarstjóri ríkisins hóf hinn 18. mars 2010 rannsókn á skattskilum X ehf. er beindist að skilum afdreginnar staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins og innheimts virðisaukaskatts rekstrarárin 2008 og 2009. Samkvæmt samþykktum X ehf. var tilgangur félagsins alhliða verktakastarfsemi í málmiðnaði, innflutningur og sala á skyldum vörum og rekstur fasteigna. Samkvæmt gögnum málsins var bú X ehf. tekið til gjaldþrotaskipta hinn 8. október 2009 og lauk skiptum 15. apríl 2011. Var félagið afskráð 19. apríl 2011. Vegna rannsóknar skattrannsóknarstjóra ríkisins kom gjaldandi, B, til skýrslutöku hjá embættinu hinn 13. apríl 2009. Þá var tekin skýrsla af gjaldanda, A, hinn 16. apríl 2010. Með bréfum, dags. 27. apríl 2010, sendi skattrannsóknarstjóri gjaldendum skýrslu um rannsóknina sem þá lá fyrir, dags. 26. apríl 2010, og gaf þeim kost á að tjá sig um efni hennar. Andmæli bárust ekki. Í framhaldi af þessu tók skattrannsóknarstjóri ríkisins saman nýja skýrslu um rannsóknina, dags. 17. maí 2010, sem var efnislega samhljóða hinni fyrri að viðbættum kafla um lok rannsóknarinnar.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 17. maí 2010, segir að rannsókn á skattskilum X ehf. hafi einkum verið byggð á upplýsingum sem fram komu við fyrrgreindar skýrslutökur, á bókhaldi félagsins, staðgreiðsluskilagreinum og sundurliðunum, virðisaukaskattsskýrslum og leiðréttingarskýrslu virðisaukaskatts, upplýsingum frá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra, svo og tekjubókhaldi ríkissjóðs, sbr. fylgiskjöl með skýrslunni, en þar er um að ræða yfirlit yfir greiðslur X ehf. vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, virðisaukaskatts og opinberra gjalda.
Fram kemur í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins að rannsókn embættisins á staðgreiðsluskilum X ehf. hafi falist í því að bera fjárhæðir afdreginnar staðgreiðslu samkvæmt bókhaldi félagsins, staðgreiðsluskilagreinum og sundurliðunum saman við greiðslur þess til innheimtumanns ríkissjóðs. Í skýrslunni er gerð grein fyrir þeirri niðurstöðu rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmenn X ehf. hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins greiðslutímabilin júní til og með desember 2008 og janúar til og með ágúst 2009, samtals að fjárhæð 4.729.956 kr. Fram kemur í skýrslunni að afdregin staðgreiðsla af launum fyrirsvarsmanna X ehf. hafi verið samtals 2.352.981 kr. á sama tímabili.
Rannsókn á virðisaukaskattsskilum X ehf. var samkvæmt skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins fólgin í því að bera fjárhæð innheimts virðisaukaskatts samkvæmt virðisaukaskattsskýrslum, þ.m.t. leiðréttingarskýrslu virðisaukaskatts, og bókhaldi félagsins saman við greiðslur þess til innheimtumanns. Í skýrslunni er rakin sú niðurstaða rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmenn félagsins hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á innheimtum virðisaukaskatti vegna félagsins uppgjörstímabilin maí-júní til og með nóvember-desember 2008 og janúar-febrúar til og með júlí-ágúst 2009, samtals að fjárhæð 7.947.249 kr. Fram kemur að greiddar hafi verið 1.185.670 kr. inn á höfuðstól virðisaukaskattsskuldar vegna umræddra tímabila.
Gjaldandi, B, staðfesti við skýrslutöku, sem fram fór hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins 13. apríl 2010, að hann hefði verið framkvæmdastjóri X ehf. á þeim tíma sem um ræðir og séð um daglegan rekstur félagsins ásamt föður sínum, A. Gjaldandi sagðist gera ráð fyrir að skilagreinar staðgreiðslu, sem bornar voru undir hann við skýrslutökuna, væru vegna skattaðila og sagði bókara félagsins hafa útbúið þær. Taldi gjaldandi skilagreinarnar gefa rétta mynd af rekstri félagsins. Gjaldandi sagði jafnframt að virðisaukaskattsskýrslur, sem bornar voru undir hann við skýrslutökuna, væru vegna skattaðila og að þær væru byggðar á bókhaldi félagsins, en gjaldandi kvaðst ekki vita hvort skýrslurnar gæfu rétta mynd af rekstri félagsins. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins hefði staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 4.729.956 kr. vegna launamanna X ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2008 og 2009 ekki verið greidd á lögmæltum tíma og að virðisaukaskattur að fjárhæð 7.947.249 kr. vegna greindra uppgjörstímabila árin 2008 og 2009 hefði ekki verið greiddur á lögmæltum tíma. Af hálfu gjaldanda voru ekki gerðar athugasemdir við þessar fjárhæðir. Fram kom að laun hefðu verið greidd að fullu nema til þeirra feðga. Þá sagði gjaldandi að vegna vandamála í rekstri hefði staðgreiðslu og virðisaukaskatti ekki verið skilað á lögmæltum tíma, m.a. vegna tafa á greiðslum til félagsins og mistaka með verk í tengslum við byggingu Z. Þá hafi viðskiptabanki félagsins ekki veitt því fyrirgreiðslu. Einnig hefði félagið átt eitthvað útistandandi hjá W ehf. Engin ákvörðun hefði verið tekin um að skila ekki afdreginni staðgreiðslu og virðisaukaskatti. Kvað gjaldandi fé vegna afdreginnar staðgreiðslu og innheimts virðisaukaskatts hafa farið í launagreiðslur og í að halda rekstrinum gangandi. Gjaldandi kvaðst ekki hafa óskað eftir því við innheimtumann að greiðslum X ehf. yrði ráðstafað með sérstökum hætti.
Gjaldandi, A, staðfesti við skýrslutöku, sem fram fór hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins 16. apríl 2010, að hann hefði verið stjórnarmaður X ehf. og kvaðst gjaldandi hafa stýrt daglegum rekstri félagsins ásamt B syni sínum. Gjaldandi kannaðist við skilagreinar staðgreiðslu, sem bornar voru undir hann við skýrslutökuna, og sagði bókara félagsins hafa útbúið þær og byggt á bókhaldi félagsins. Sagði gjaldandi skilagreinarnar gefa rétta mynd af rekstri félagsins. Gjaldandi sagðist jafnframt gera ráð fyrir því að virðisaukaskattsskýrslur, sem bornar voru undir hann við skýrslutökuna, væru vegna félagsins og hefði bókari félagsins annast gerð þeirra og byggt á bókhaldi félagsins. Kvaðst gjaldandi telja að virðisaukaskattsskýrslurnar gæfu rétta mynd af rekstri félagsins. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins hefði staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 4.729.956 kr. vegna launamanna X ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2008 og 2009 ekki verið greidd á lögmæltum tíma og að virðisaukaskattur að fjárhæð 7.947.249 kr. vegna greindra uppgjörstímabila árin 2008 og 2009 hefði ekki verið greiddur á lögmæltum tíma. Af hálfu gjaldanda voru ekki gerðar athugasemdir við þessar fjárhæðir. Fram kom að laun hefðu verið greidd að fullu til annarra starfsmanna en eigenda félagsins. Gjaldandi greindi frá því að félagið hefði lent í vandræðum og töfum vegna verkefnis sem það var með í tengslum við byggingu Z og hafi tjón félagsins vegna þessa verkefnis numið 5-6 milljónum króna. Gjaldandi staðfesti að ekki hefðu verið gefnir út reikningar vegna viðskipta við W ehf. Þá kom fram af hálfu gjaldanda að engin ákvörðun hefði verið tekin um að standa ekki skil á skattgreiðslum en vegna peningaleysis hefði staðgreiðslu og virðisaukaskatti ekki verið skilað á lögmæltum tíma. Kvað gjaldandi fé vegna afdreginnar staðgreiðslu og innheimts virðisaukaskatts hafa farið í rekstrarkostnað og skuldir. Gjaldandi kvaðst ekki hafa óskað eftir því við innheimtumann að greiðslum X ehf. yrði ráðstafað með sérstökum hætti.
Samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 3. gr. laga nr. 42/1995, er refsivert ef skattskyldur maður afhendir eigi á lögmæltum tíma virðisaukaskattsskýrslu eða virðisaukaskatt sem hann hefur innheimt eða honum borið að innheimta. Í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995, er með samsvarandi hætti lýst refsivert ef launagreiðandi innir ekki af hendi þær greiðslur vegna launamanna sem hann hefur haldið eftir eða honum borið að halda eftir. Samkvæmt fortakslausum ákvæðum nefndra laga og með stoð í dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. m.a. dóma Hæstaréttar 27. febrúar 1997 (H 1997:789), 25. september 1997 (H 1997:2446), 14. janúar 1999 (H 1999:79), 18. febrúar 1999 (H 1999:544 og 550), 10. júní 1999 (H 1999:2645) og 30. mars 2000 (H 2000:1422), geta fyrirsvarsmenn lögaðila unnið til refsingar með því einu að láta ógert að skila umræddum gjöldum í ríkissjóð á tilskildum tíma, enda sé huglægum refsiskilyrðum fullnægt.
Gjaldandi, B, var framkvæmdastjóri X ehf. á þeim tíma sem mál þetta varðar. Gjaldandi bar því ábyrgð á daglegum rekstri félagsins, þar á meðal fjárreiðum, og var til þess bær að taka ákvörðun um hvaða kröfur á hendur félaginu skyldu greiddar og hverjar ekki. Gjaldandi, A, var stjórnarformaður og starfsmaður X ehf. á þeim tíma sem mál þetta varðar. Við skýrslutöku af gjaldanda hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins staðfesti gjaldandi að hann hefði ásamt B annast daglegan rekstur félagsins. Við skýrslutöku af gjaldanda, B, kom það sama fram. Gjaldendur höfðu báðir prókúru fyrir félagið. Að þessu athuguðu verður byggt á því að báðir gjaldendur hafi sem fyrirsvarsmenn X ehf. borið ábyrgð á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti félagsins. Sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins er því réttilega beint að báðum gjaldendum.
Sektarkrafa skattrannsóknarstjóra í máli þessu er byggð á niðurstöðum í skýrslu embættisins að öðru leyti en því að ekki er gerð krafa um ákvörðun sektar vegna vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda að fjárhæð 2.352.981 kr. af launum gjaldenda svo sem gerð er grein fyrir í kröfugerð. Til grundvallar niðurstöðu skattrannsóknarstjóra ríkisins um fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts X ehf. árin 2008 og 2009 liggja m.a. staðgreiðsluskilagreinar og virðisaukaskattsskýrslur, sem gjaldendur hafa staðfest að varði rekstur einkahlutafélagsins, sbr. skýrslutökur af gjaldendum 13. apríl 2010 og 16. apríl 2010, þar sem ekki kom annað fram en að gögnin gæfu rétta mynd af rekstrinum. Af hálfu gjaldenda hafa engar athugasemdir verið gerðar við niðurstöðu skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins um fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu og virðisaukaskatts og verður að virtum gögnum málsins byggt á niðurstöðum skýrslunnar um þann þátt málsins, sbr. og kröfugerð skattrannsóknarstjóra í máli þessu.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins og greinargerð með kröfugerð embættisins til yfirskattanefndar er gerð grein fyrir greiðslum X ehf. til innheimtumanns vegna staðgreiðslu, virðisaukaskatts og opinberra gjalda frá því að skuldir sem um ræðir í máli þessu vegna staðgreiðslu opinberra gjalda byrjuðu að myndast 15. júlí 2008. Fram kemur að á tímabilinu 15. júlí 2008 til og með 21. janúar 2011 voru alls greiddar 1.042.122 kr. vegna höfuðstóls skilaskyldrar staðgreiðslu X ehf. Þá voru greiddar 4.699.568 kr. vegna höfuðstóls virðisaukaskatts félagsins og er þar að hluta um að ræða greiðslur vegna tímabila sem mál þetta varðar, nánar tiltekið virðisaukaskatt að fjárhæð 1.185.670 kr. vegna uppgjörstímabilsins maí-júní 2008. Eins og mál þetta er lagt fyrir af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins þykir rétt að greind fjárhæð vegna tímabils sem mál þetta tekur til, sem gjaldandi stóð samkvæmt framangreindu skil á áður en málið var sent yfirskattanefnd til meðferðar, komi til frádráttar fjárhæð vangreidds virðisaukaskatts samkvæmt kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda er það í samræmi við það sem tíðkast hefur við meðferð hliðstæðra mála fyrir yfirskattanefnd. Samkvæmt framansögðu verður í máli þessu byggt á vangreiddum virðisaukaskatti að fjárhæð 6.761.579 kr.
Sá hluti greiðslna X ehf. á umræddu tímabili, sem innheimtumaður ríkissjóðs hefur samkvæmt yfirliti skattrannsóknarstjóra ríkisins ráðstafað til greiðslu dráttarvaxta, álags og kostnaðar, nam 382.204 kr. vegna staðgreiðslu og 1.049.767 kr. vegna virðisaukaskatts. Þá kemur fram í gögnum málsins að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna opinberra gjalda X ehf., þ.m.t. tryggingagjalds, á þeim tíma sem hér um ræðir, námu 345.493 kr. og var innborgunum að hluta varið til greiðslu dráttarvaxta og kostnaðar. Aðrar greiðslur félagsins til innheimtumanns en vegna höfuðstóls staðgreiðslu og virðisaukaskatts námu samkvæmt þessu samtals 1.777.464 kr.
Með dómi Hæstaréttar Íslands 2. október 2003 (H 2003:3178), sem varðar hliðstætt mál, var því hafnað að greiðslur, sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í álag, dráttarvexti og kostnað, geti haft áhrif á sakarmat og komið með beinum hætti til frádráttar skattskuld sem viðurlagaákvörðun tekur til. Ekki verður talið að breyting með lögum nr. 134/2005 á refsiákvæðum laga nr. 45/1987 haggi þessari dómaframkvæmd. Með breytingalögum þessum er hins vegar skýrt kveðið á um það að greiðslur skattaðila á verulegum hluta skattfjárhæðar geti að uppfylltum ákveðnum skilyrðum leitt til þess að ákvæði um lágmark sektarrefsingar eigi ekki við. Samkvæmt dómum Hæstaréttar Íslands 30. mars 2006 í málunum nr. 428/2005 og 469/2005 ber að taka í þessu sambandi tillit til innborgana sem ráðstafað hefur verið til greiðslu álags vegna vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda starfsmanna og vangreidds virðisaukaskatts, svo og skuli fara á sama hátt með greiðslur vegna staðgreiðslu opinberra gjalda þess fyrirsvarsmanns sem refsiábyrgð sætir. Ekki verður annað séð en að líta megi með hliðstæðum hætti til greiðslna viðkomandi skattaðila sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í dráttarvexti og kostnað, og eftir atvikum til greiðslu á opinberum gjöldum, enda er það í samræmi við úrskurðaframkvæmd fyrir gildistöku laga nr. 134/2005, sbr. og fyrrgreindan dóm Hæstaréttar frá árinu 2003 og aðra dóma í hliðstæðum málum, m.a. H 2000:2387. Eins og mál þetta liggur fyrir þykir því mega taka tillit til fyrrgreindra greiðslna X ehf. að fjárhæð samtals 1.777.464 kr. Við mat á þýðingu þeirra fyrir sektarákvörðun þykir rétt að skipta þeim hluta innborgana, sem ráðstafað var til greiðslu opinberra gjalda X ehf., í hlutfalli við fjárhæðir vangoldinnar staðgreiðslu og virðisaukaskatts sem um ræðir í málinu. Innborganir vegna staðgreiðslu opinberra gjalda teljast þá nema 472.068 kr. og innborganir vegna virðisaukaskatts 1.305.396 kr.
Samkvæmt því sem að framan er rakið og gögnum málsins að öðru leyti var afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda vegna launamanna X ehf. greiðslutímabilin júní til og með desember 2008 og janúar til og með ágúst 2009, samtals að fjárhæð 2.376.975 kr., ekki greidd til innheimtumanns ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. og 2. mgr. 20. gr. laga nr. 45/1987. Þá var virðisaukaskattur X ehf. að fjárhæð 6.761.579 kr. uppgjörstímabilin maí-júní til og með nóvember-desember 2008 og janúar-febrúar til og með júlí-ágúst 2009 ekki greiddur innheimtumanni ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. mgr. 15. gr. og 1. og 2. mgr. 24. gr. laga nr. 50/1988. Vegna skýringa gjaldenda um að fjárhagsvandræði í rekstri X ehf. hafi valdið þeim vanskilum á staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti sem í málinu greinir skal tekið fram að ekki telst tæk varnarástæða að fé hafi ekki verið til í rekstri félagsins til að standa skil á umræddum gjöldum, sbr. m.a. fyrrnefndan dóm Hæstaréttar Íslands frá 30. mars 2000 (H 2000:1422).
Með vísan til þess sem rakið hefur verið telst fullnægt þeim huglægu refsiskilyrðum sem fram koma í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 2. og 3. gr. laga nr. 42/1995. Ber að ákvarða gjaldendum, A og B, sekt samkvæmt þessum lagaákvæðum vegna vanrækslu á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts í rekstri X ehf.
Eins og lög nr. 45/1987 og nr. 50/1988 hljóða eftir breytingar, sem á þeim voru gerðar með lögum nr. 42/1995, skal sekt aldrei vera lægri en sem nemur tvöfaldri þeirri skattfjárhæð sem vanrækt var greiðsla á, þó að teknu tilliti til álags. Samkvæmt breytingu á greindum lögum með lögum nr. 134/2005 eiga fésektarákvæði þessi þó ekki við hafi brot einskorðast við að standa ekki skil á réttilega tilgreindri staðgreiðslu eða virðisaukaskatti samkvæmt skilagrein staðgreiðslu eða virðisaukaskattsskýrslu, enda hafi verið gerð skil á verulegum hluta skattfjárhæðar eða málsbætur eru miklar. Í tilviki gjaldenda er til þess að líta að skilagreinar og virðisaukaskattsskýrslur liggja fyrir vegna allra greiðslu- og uppgjörstímabila sem málið varðar og eru fjárhæðir í málinu byggðar á þeim. Sem fyrr segir verður lagt til grundvallar að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs, sem hér beri að líta til, hafi numið 472.068 kr. vegna staðgreiðslu og 1.305.396 kr. vegna virðisaukaskatts. Fyrrnefnda fjárhæðin svarar til vangreiddrar staðgreiðslu vegna fyrstu tveggja greiðslutímabila staðgreiðslu sem sektarkrafa skattrannsóknarstjóra tekur til og verulegs hluta fjárhæðar þriðja tímabilsins. Greiðslur vegna virðisaukaskatts svara með sama hætti til vangreidds virðisaukaskatts fyrsta uppgjörstímabil virðisaukaskatts sem sektarkrafa skattrannsóknarstjóra tekur til og verulegs hluta annars tímabilsins. Samkvæmt þessu og í samræmi við greinda dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. fyrrgreinda dóma frá 30. mars 2006, verður því talið að sú undantekning frá fésektarlágmarki, sem mælt er fyrir um í lögum nr. 134/2005, taki til vanskila á staðgreiðslu opinberra gjalda greiðslutímabilin júní, júlí og ágúst 2008 að fjárhæð samtals 606.635 kr. og virðisaukaskatts uppgjörstímabilin maí-júní og júlí-ágúst að fjárhæð samtals 1.530.342 kr. Ekki liggur annað fyrir en að vangreiðsla á staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti vegna annarra tímabila hafi fyrst og fremst stafað af erfiðleikum í rekstri X ehf. og ekkert er komið fram um að gjaldendur hafi persónulega notið nokkurs hags af brotinu. Hins vegar varðar mál þetta vanskil á staðgreiðslu og virðisaukaskatti að ekki óverulegri fjárhæð og vegna alllangs tímabils. Að þessu virtu og með vísan til greindrar dómaframkvæmdar verður því ekki talið að skilyrði um miklar málsbætur, sbr. ákvæði laga nr. 134/2005, eigi hér við. Því teljast lágmarksákvæði í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 og 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988 gilda um vanskil staðgreiðslu að fjárhæð 1.770.340 kr. og virðisaukaskatts að fjárhæð 5.231.237 kr.
Þegar höfð eru í huga lagarök, sem búa að baki framangreindum ákvæðum um lágmarks- og margfeldissektir, með tilliti til háttsemi gjaldenda og afleiðinga hennar, þykir rétt að ákveða sektarfjárhæð í máli þessu heildstætt en með tiltekinni skiptingu milli gjaldenda. Samkvæmt framansögðu og að teknu tilliti til álags samkvæmt 1. tölul. 2. mgr. 28. gr. laga nr. 45/1987 og 2. mgr. 27. gr. laga nr. 50/1988 þykir sekt gjaldenda hæfilega ákveðin 13.500.000 kr. til ríkissjóðs sem skiptist þannig milli þeirra að gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 6.750.000 kr. og gjaldandi, B, greiði sekt að fjárhæð 6.750.000 kr.
Úrskurðarorð:
Gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 6.750.000 kr. til ríkissjóðs. Gjaldandi, B, greiði sekt að fjárhæð 6.750.000 kr. til ríkissjóðs.
