Ákvörðun 4/2024 um sátt (uppfært)

23.7.2024

Uppfært 7. janúar 2025. 

Í málinu féllst ríkisskattstjóri á að skilyrði væru fyrir hendi þannig að fresta mætti nafngreiningu tímabundið þar til úttekt á úrbótakröfu hafði farið fram. Að mati ríkisskattstjóra varð ekki annað séð við úttekt á úrbótakröfunni en að framkvæmd félagsins hafi verið í góðu horfi og að félagið hafi innleitt fullnægjandi úrbætur í samræmi við úrbótakröfu embættisins. Af hálfu ríkisskattstjóra telst málinu því vera lokið. Ákvörðunin hefur nú verið uppfærð með nafni félagsins og öðrum auðkennandi upplýsingum.

Þann 19. júlí 2024 gerðu ríkisskattstjóri og Bílaumboðið Askja ehf. (hér eftir félagið), kt. 450704-2290 með sér samkomulag um að ljúka máli félagsins með sátt vegna brota á ákvæðum laga nr. 140/2018 um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka (hér eftir oftast pþl.) og laga nr. 68/2023 um framkvæmd alþjóðlegra þvingunaraðgerða og frystingu fjármuna (hér eftir oftast þfl.).

Sáttin er gerð á grundvelli 1. mgr. 47. gr. pþl., 1. mgr. 31. gr. þfl. og reglna ríkisskattstjóra nr. 1132/2020, um sáttagerðir samkvæmt lögum nr. 140/2018.

Samkvæmt n-lið 1. mgr. 2. gr. pþl. falla fasteignasölur, bifreiðaumboð, fasteigna-, fyrirtækja-, skipa- og bifreiðasalar og fasteignafélög, hvort sem starfsemi snýst um beina leigu eða sölu þessara félaga á fasteignum, undir gildissvið laganna og telst því vera tilkynningarskyldur aðili, sbr. 17. tölul. 1. mgr. 3. gr. pþl.

Samkvæmt 11. tölul. 1. mgr. 3. gr. þfl. er tilkynningarskyldur aðili samkvæmt lögunum skilgreindur sem aðili sem fellur undir 2. gr. pþl.

Ríkisskattstjóri hefur eftirlit með því að tilkynningarskyldir aðilar sem falla undir l–u-liði 1. mgr. 2. gr. pþl. fari að ákvæðum laganna og reglum og reglugerðum settum á grundvelli þeirra, sbr. 2. mgr. 38. gr. pþl. Þá hefur ríkisskattstjóri eftirlit með því að sömu tilkynningarskyldir aðilar fari að ákvæðum 10. og 13. gr. laga nr. 68/2023, sbr. 2. mgr. 26. gr. laganna.

Meginatriði samkomulagsins eru sem hér segir:

1. Félagið viðurkennir að hafa brotið gegn eftirfarandi ákvæðum laga nr. 140/2018 og laga nr. 68/2023:

1. Áreiðanleikakannanir á viðskiptamönnum voru ekki framkvæmdar í samræmi við 8. og 10. gr. pþl. í öllum tilvikum, sem telst brot gegn 3. og 4. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl.
2. Ekki var í öllum tilvikum gerð krafa um að viðskiptamaður sannaði á sér deili og fullnægjandi upplýsinga um raunverulegan eiganda var ekki aflað í öllum tilvikum, í samræmi við 1. mgr. 10. gr. pþl., sem telst brot gegn 4. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl.
3. Aukin áreiðanleikakönnun vegna viðskipta sem tengist áhættusömu eða ósamvinnuþýðu ríki var ekki framkvæmd í samræmi við 13. og 14. gr. pþl., sem telst brot gegn 7. og 8. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl.
4. Ekki var í öllum tilvikum framkvæmd athugun eða fullnægjandi athugun á því hvort viðskiptamaður hafi stjórnmálaleg tengsl samkvæmt 1. mgr. 17. gr. pþl., sem telst brot gegn 11. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl.
5. Aukin áreiðanleikakönnun var ekki framkvæmd á viðskiptamanni í áhættuhópi vegna stjórnmálalegra tengsla í samræmi við 13. gr. og 17. gr. pþl., sem telst brot gegn 7. og 11. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl.
6. Afrit af gögnum og upplýsingum vegna áreiðanleikakannana voru ekki í öllum tilvikum varðveitt í samræmi við a-lið 1. mgr. 28. gr. pþl., sem telst brot gegn 16. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl.
7. Með því að hafa afhent eftirlitsaðila að hluta til ófullnægjandi upplýsingar, sem telst brot gegn 23. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl.
8. Ekki var framkvæmd skimun á því hvort viðskiptamenn sæti alþjóðlegum þvingunaraðgerðum, sbr. 2. og 3. mgr. 13. gr. þfl., sem telst brot gegn 2. tölul. 1. mgr. 30. gr. þfl., sbr. áður 2. og 3. mgr. 7. gr. laga nr. 64/2019, sem taldist brot gegn 2. tölul. 1. mgr. 20. gr. sömu laga.
9. Með því að hafa afhent eftirlitsaðila að hluta til ófullnægjandi upplýsingar, sem telst brot gegn 3. tölul. 1. mgr. 30. gr. þfl.

2. Með samkomulaginu féllst félagið á að greiða sekt að fjárhæð 10.500.000 kr.

3. Þá skal félagið framkvæma fullnægjandi úrbætur innan tilgreindra tímamarka í samræmi við úrbótakröfu ríkisskattstjóra í viðauka við sáttargerðina.

Málavextir, málsástæður og lagarök

Með bréfi óskaði ríkisskattstjóri eftir upplýsingum og gögnum frá félaginu á grundvelli 2. mgr. 38. gr. pþl. og þágildandi 2. mgr. 16. gr. laga nr. 64/2019. Félagið varð við beiðni ríkisskattstjóra og afhenti umbeðin gögn.

Í samskiptum við félagið, við athugun ríkisskattstjóra á framkvæmd áreiðanleikakannana af hálfu félagsins og við framkvæmd vettvangsathugunar kom í ljós að skort hafi á að félagið hefði framkvæmt áreiðanleikakannanir á viðskiptamönnum með fullnægjandi hætti í öllum tilvikum. Dæmi voru um tilvik þar sem að engin gögn vegna áreiðanleikakönnunar væru til staðar, áreiðanleikakönnun væri ekki framkvæmd á endanlegum viðskiptamanni, engin gögn væru til stuðnings því með hvaða hætti mat fór fram á því hvort viðskiptamenn og raunverulegir eigendur væru í áhættuhópi vegna stjórnmálalegra tengsla og einnig að athuganir á því hvort viðskiptamenn og raunverulegir eigendur væru í áhættuhópi vegna stjórnmálalegra tengsla væru ekki samtímagögn, upplýsingar um raunverulega eigendur lögaðila væru ófullnægjandi, ófullnægjandi framkvæmd aukinnar áreiðanleikakönnunar vegna tengsla viðskiptamanns við áhættusamt ríki og vegna einstaklings í áhættuhópi vegna stjórnmálalegra tengsla og afrit af gögnum og upplýsingum vegna áreiðanleikakannana, s.s. afrit af skilríkjum, voru ekki varðveitt. Þá hefur félagið ekki framkvæmt áreiðanleikakannanir á seljendum bifreiða þar sem það taldi seljendur falla utan gildissviðs laganna. Einnig var upplýsingagjöf félagsins til ríkisskattstjóra að hluta til ófullnægjandi. Að lokum gat félagið ekki sýnt fram á með fullnægjandi hætti að skimun á viðskiptamönnum gagnvart listum yfir þvingunaraðgerðir hafi farið fram í upphafi viðskipta. Að auki voru gerðar athugasemdir við að hluti innsendra gagna var með ólæsilegum tímasetningum á undirritunum rafrænna skilríkja viðskiptamanna. Þó hafi félagið innleitt stöðugar umbætur á almennri framkvæmd áreiðanleikakannana á því tímabili sem athugun ríkisskattstjóra náði til, m.a. með fræðslu til starfsfólks og með því að fjárfesta í kerfi til að halda utan um framkvæmd áreiðanleikakanna. Félagið hefur því ekki starfað að öllu leyti samkvæmt skilyrðum laga nr. 140/2018 og laga nr. 68/2023 og teljast framangreind brot varða stjórnvaldssekt samkvæmt 3., 4., 7., 8., 11., 16. og 23. tölul. 1. mgr. 46. gr. pþl. og 2. tölul. 1. mgr. 30. gr. þfl., sbr. áður 2. tölul. 1. mgr. 20. gr. laga nr. 64/2019, og 3. tölul. 1. mgr. 30. gr. þfl.

Sektarfjárhæð

Samkvæmt 1. mgr. 44. gr. a pþl. skal, við ákvörðun um tegund og umfang viðurlaga, tekið tillit til allra atvika sem máli skipta, þ.m.t. eftir því sem við á alvarleika brots, hvað brotið hefur staðið yfir lengi, ábyrgðar hins brotlega hjá lögaðilanum, fjárhagsstöðu hins brotlega, ávinnings af broti eða taps sem forðað er með broti, hvort brot hafi leitt til taps þriðja aðila, hvers konar mögulegra kerfislegra áhrifa brotsins, samstarfsvilja hins brotlega, fyrri brota og hvort um ítrekað brot er að ræða. Líta skal til sömu atriða við ákvörðun stjórnvaldssektar samkvæmt lögum nr. 68/2023, sbr. 2. mgr. 30. gr. þfl. og áður 2. mgr. 20. gr. laga nr. 64/2019.

Sektarfjárhæð er ákvörðuð í samræmi við reglur ríkisskattstjóra nr. 1132/2020, um sáttagerðir samkvæmt lögum nr. 140/2018. Samkvæmt 1. mgr. 3. gr. reglnanna er miðað við að sektarfjárhæð sé hlutfallslega lægri en sem ætla má að fjárhæð stjórnvaldssektar gæti numið að teknu tilliti til mögulegra þyngingar- og mildunarsjónarmiða, auk þess sem litið er til þess á hvaða stigi meðferð máls er þegar því er lokið með sátt.

Í bréfi ríkisskattstjóra var félaginu tilkynnt að ríkisskattstjóri hygðist leggja á félagið stjórnvaldssekt að fjárhæð 30.500.000 kr. með nánar tilgreindum rökstuðningi.

Í samskiptum félagsins og ríkisskattstjóra lýsti félagið yfir vilja til að ljúka málinu með sátt. Í svarbréfi félagsins sem og í síðari samskiptum, voru gerðar athugasemdir við nánar tiltekin atriði í málinu.

Við mat á fjárhæð sektar leit ríkisskattstjóri til þess að félagið hafði ekki framkvæmt áreiðanleikakannanir með fullnægjandi hætti og ekki starfað í samræmi við kröfur sem gerðar eru samkvæmt lögunum frá gildistöku þeirra árið 2020. Þá var sérstaklega litið til þess að upplýsingagjöf félagsins til ríkisskattstjóra hafi verið ófullnægjandi að hluta til þar sem félagið greindi ríkisskattstjóra ekki frá því í hvaða tilvikum gagna vegna áreiðanleikakannana hafi verið aflað eftir að athugun ríkisskattstjóra hófst. Þá var litið til þess að stöðugar umbætur hafi átt sér stað á almennri framkvæmd áreiðanleikakannana af hálfu félagsins á því tímabili sem athugun embættisins náði til, m.a. með innleiðingu nýs viðskiptamannakerfis sem væri betur til þess fallið að halda utan um gögn vegna áreiðanleikakannana. Auk framangreinds leit ríkisskattstjóri til fjárhagsstöðu félagsins eins og hún birtist í ársreikningum félagsins fyrir árin 2021 og 2022 og tók til greina sterka stöðu félagsins, þar sem það er einn af stærstu aðilum á bifreiðamarkaði á Íslandi. Að lokum leit ríkisskattstjóri til fyrri framkvæmdar embættisins í málum sem varða aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka og alþjóðlegar þvingunaraðgerðir, bæði hjá aðilum á bifreiðamarkaði sem og heildarframkvæmdar í málaflokknum. Að mati ríkisskattstjóra leiddi framangreint til þess að ætluð sektarfjárhæð yrði alls að fjárhæð 21.000.000 kr.

Með vísan til 2. mgr. 3. gr. reglna ríkisskattstjóra nr. 1132/2020 nemur fjárhæð sáttar 50% af ætlaðri sektarfjárhæð þar sem málinu telst lokið á fyrri stigum, eða alls að fjárhæð 10.500.000 kr. (21.000.000 kr. * 50%).

Réttaráhrif, opinber birting viðurlaga og frestur

Samkomulagið er gert á grundvelli 1. mgr. 47. gr. laga nr. 140/2018 um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka, 1. mgr. 31. gr. laga nr. 68/2023 um framkvæmd alþjóðlegra þvingunaraðgerða og frystingu fjármuna og reglna ríkisskattstjóra nr. 1132/2020, um sáttagerðir samkvæmt lögum nr. 140/2018.

Félagið telst uppfylla sáttina við greiðslu sektarfjárhæðar og staðfestingu á að úrbótum sé lokið. Félagið brýtur gegn samkomulaginu ef það greiðir ekki umsamda sektarfjárhæð, lýkur ekki úrbótum í samræmi við viðauka við samkomulagið, gaf rangar upplýsingar um málsatvik eða leyndi upplýsingum sem máli skipta. Einnig geta önnur atvik leitt til þess að félagið teljist hafa brotið gegn sáttinni. Verði félagið uppvíst að því að brjóta gegn samkomulaginu getur ríkisskattstjóri fellt það úr gildi og tekið málið til meðferðar á ný.

Með vísan til 53. gr. pþl., 36. gr. þfl. og reglna ríkisskattstjóra nr. 1131/2020, um opinbera birtingu stjórnsýsluviðurlaga samkvæmt lögum nr. 140/2018, um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka, er meginreglan sú að birta skuli opinberlega stjórnsýsluviðurlög sem ákveðin eru í samræmi við 46.–47. og 50.–51. gr. pþl. og 30. og 31. gr. þfl.

Í svarbréfum félagsins hefur félagið farið fram á að viðurlög verði ekki birt undir nafni með nánar tilteknum sjónarmiðum.

Í nýlegri framkvæmd ríkisskattstjóra í viðurlagamálum vegna aðgerða tilkynningarskyldra aðila gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka hefur almennt ekki verið fallist á að sleppa eða fresta nafngreiningu aðila nema að sérstakar aðstæður mæli með því. Í málinu þótti ríkisskattstjóra mega fallast á að sérstakar aðstæður væru fyrir hendi. Samkvæmt framansögðu taldi ríkisskattstjóri skilyrði b-liðar 2. mgr. 5. gr. reglna ríkisskattstjóra nr. 1131/2020 vera uppfyllt þannig að fresta mætti nafngreiningu aðila þar til úttekt á úrbótakröfu hefði farið fram.