Úrskurður yfirskattanefndar nr. 111/2010
Úrskurður nr. 111/2010
ÚRSKURÐUR YFIRSKATTANEFNDAR
Ár 2010, miðvikudaginn 14. apríl, er tekið fyrir mál nr. 60/2009; krafa skattrannsóknarstjóra ríkisins um að A, kt. [...], verði gerð sekt vegna meintra brota á skattalögum. Í málinu úrskurða Ólafur Ólafsson, Sverrir Örn Björnsson og Kristinn Gestsson. Upp er kveðinn svofelldur
ú r s k u r ð u r :
I.
Með bréfi, dags. 11. febrúar 2009, hefur skattrannsóknarstjóri ríkisins krafist þess að yfirskattanefnd taki til sektarmeðferðar mál A, kt. [...], fyrir brot á lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, og lögum nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum, framin vegna rekstraráranna 2006 og 2007.
Í bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins segir:
„A, sem stjórnarmanni, framkvæmdastjóra og prókúruhafa X ehf. (þrotabú), kt. [...], er gefið að sök eftirfarandi:
1. Vangoldin afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda. Vanræksla á afhendingu skilagreina staðgreiðslu opinberra gjalda á lögmæltum tíma.
A er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna X ehf. (nú þrotabú), vegna greiðslutímabilanna maí rekstrarárið 2006 til og með desember rekstrarárið 2007. Þá er honum gefið að sök að hafa vanrækt að standa skil á skilagreinum vegna staðgreiðslu opinberra gjalda vegna greiðslutímabilanna maí til og með desember rekstrarárið 2006 og janúar, febrúar, maí og júlí til og með desember rekstrarárið 2007, á lögmæltum tíma. Vangoldin afdregin skilaskyld staðgreiðsla opinberra gjalda vegna framangreindra greiðslutímabila nemur samtals kr. 4.486.548. Tekið hefur verið tillit til afdreginnar staðgreiðslu af launum A hjá skattaðilanum. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:
| Rekstrarár | Greiðslu-tímabil | Til greiðslu skv. rannsókn | Afdregin staðgreiðsla A | Vangoldin skilaskyld staðgreiðsla kr. |
| 2006 | maí | 458.606 | 66.149 | 392.457 |
| 2006 | júní | 397.870 | 66.149 | 331.721 |
| 2006 | júlí | 538.282 | 66.149 | 472.133 |
| 2006 | ágúst | 488.348 | 66.149 | 422.199 |
| 2006 | september | 332.990 | 0 | 332.990 |
| 2006 | október | 263.957 | 0 | 263.957 |
| 2006 | nóvember | 111.976 | 0 | 111.976 |
| 2006 | desember | 111.976 | 0 | 111.976 |
| Samtals kr. | 2.704.005 | 264.596 | 2.439.409 | |
| 2007 | janúar | 175.739 | 70.724 | 105.015 |
| 2007 | febrúar | 175.739 | 70.724 | 105.015 |
| 2007 | mars | 319.762 | 70.724 | 249.038 |
| 2007 | apríl | 175.739 | 70.724 | 105.015 |
| 2007 | maí | 175.739 | 70.724 | 105.015 |
| 2007 | júní | 175.739 | 70.724 | 105.015 |
| 2007 | júlí | 212.171 | 0 | 212.171 |
| 2007 | ágúst | 212.171 | 0 | 212.171 |
| 2007 | september | 212.171 | 0 | 212.171 |
| 2007 | október | 212.171 | 0 | 212.171 |
| 2007 | nóvember | 212.171 | 0 | 212.171 |
| 2007 | desember | 212.171 | 0 | 212.171 |
| Samtals kr. | 2.471.483 | 424.344 | 2.047.139 | |
| Samtals bæði árin | 5.175.488 | 688.940 | 4.486.548 |
Er það mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi A gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.
Telst þessi háttsemi A brjóta í bága við ákvæði 1. og 2. mgr. 20. gr., sbr. 1. og 2. mgr. 15. gr. og 1. mgr. 16. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, sbr. aðalreglur 1.-3. gr., 1. tl. 5. gr., 1. mgr. 7. gr. og 1. og 3. mgr. 8. gr. þeirra laga.
Varðar framanlýst háttsemi A sekt samkvæmt 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum.
2. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur. Vanræksla á afhendingu virðisaukaskattsskýrslna á lögmæltum tíma.
A er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á innheimtum virðisaukaskatti sem innheimtur var í rekstri X ehf. (nú þrotabú), vegna uppgjörstímabilanna nóvember–desember rekstrarárið 2006 og janúar–febrúar til og með nóvember–desember rekstrarárið 2007. Þá er honum gefið að sök, að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á virðisaukaskattsskýrslum vegna uppgjörstímabilanna nóvember–desember rekstrarárið 2006 og janúar–febrúar til og með nóvember–desember rekstrarárið 2007, á lögmæltum tíma. Vangoldinn innheimtur virðisaukaskattur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna framangreindra uppgjörstímabila nemur samtals kr. 3.657.731. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:
| Rekstrarár | Uppgjörs-tímabil | Vangoldinn virðisaukaskattur |
| 2006 | nóv. – des. | 355.269 |
| Samtals kr. | 355.269 | |
| 2007 | jan. – feb. | 772.718 |
| 2007 | mars – apríl | 665.145 |
| 2007 | maí – júní | 526.804 |
| 2007 | júlí – ágúst | 383.275 |
| 2007 | sept. – okt. | 339.103 |
| Samtals kr. | 2.687.045 | |
| Samtals bæði árin | 3.042.314 |
Er það mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi A gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.
Telst þessi háttsemi A brjóta í bága við ákvæði 1. mgr. 15. gr. og 1. og 2. mgr. 24. gr., sbr. aðalreglur 1. gr., 2. gr., 1. tl. 1. mgr. 3. gr., 1. mgr. 11. gr., 1. og 2. mgr. 13. gr., 1. mgr. 14. gr. og 19. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.
Varðar framanlýst háttsemi A sekt samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með áorðnum breytingum.
Þess er krafist að A verði með úrskurði yfirskattanefndar gert að sæta sekt í samræmi við framangreint.“
Af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins er málavöxtum lýst í greinargerð, dags. 11. febrúar 2009, sem fylgdi kröfugerðinni.
II.
Með bréfi yfirskattanefndar, dags. 13. febrúar 2009, var gjaldanda veitt færi á að skila vörn í tilefni af framangreindri kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins eða tilkynna sérstaklega ef hann vildi ekki hlíta því að yfirskattanefnd afgreiddi mál hans og yrði málið þá endursent skattrannsóknarstjóra ríkisins sem tæki ákvörðun um hvort því yrði vísað til opinberrar rannsóknar, sbr. 2. mgr. 31. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 2. mgr. 41. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.
Gjaldandi hefur lagt fram vörn í málinu með bréfi, dags. 31. mars 2009. Tekur gjaldandi fram að hann hafi mætt á tilsettum tíma til skýrslutöku hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins og svarað öllum spurningum starfsmanna embættisins eftir bestu getu og aðstoðað við rannsókn málsins eftir mætti. Með bréfi til skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 19. maí 2008, hafi gjaldandi samþykkt niðurstöðu rannsóknarinnar og óskað eftir því að málið yrði sent til yfirskattanefndar ásamt skýringum sínum. Fljótlega eftir þetta hafi gjaldanda borist annað bréf frá skattrannsóknarstjóra ríkisins þar sem honum hafi verið gefinn kostur á að tjá sig um meðferð málsins eða koma með aðrar athugasemdir. Þessu bréfi hafi gjaldandi ekki svarað, enda hafi hann verið búinn að óska eftir því í bréfi sínu frá 19. maí 2008 að málið yrði sent yfirskattanefnd. Þriðja bréfið frá skattrannsóknarstjóra ríkisins hafi borist í febrúar 2009 þar sem gjaldanda hafi verið tilkynnt að mál hans hefði verið sent í sektarmeðferð hjá yfirskattanefnd og að það hefði verið gert þar sem ekkert svar hefði borist frá gjaldanda. Gjaldandi tekur fram að það sé vissulega rétt að hann hafi ekki svarað umræddu bréfi, en hann hafi svarað bréfinu á undan og gert þau mistök að álíta að það nægði sem svar við báðum bréfunum.
Í bréfi gjaldanda kemur fram að hann sé búinn að berjast við skattskuldir í tíu til fimmtán ár. Það hafi hins vegar aldrei hvarflað að honum að gefast upp heldur hafi hann haldið áfram að reyna að vinda ofan af þessum hala þrátt fyrir að skuld hans við tollstjóra hefði oft verið það há að hann hafi ekki einu sinni náð að borga mánaðarlega dráttarvexti og kostnað. En með mikilli baráttu og smá heppni undanfarin ár hafi gjaldanda tekist að koma skuld, sem einu sinni hefði verið rúmar tíu milljónir króna, niður í tvær milljónir. Gjaldandi sé í viðræðum við viðskiptabanka sinn um aðstoð við að gera upp það sem eftir standi og hafi séð fram á að verða skuldlaus við tollstjóra í fyrsta skipti í langleiðina 15 ár. Í ljósi nýsamþykktra laga um greiðsluaðlögun vegna erfiðra skulda svo og mjög svo aukins skilnings í samfélaginu og hjá stjórnvöldum á því að það sé engum til hagsbóta að halda fólki í skuldafangelsi svo árum og áratugum skipti sé það von gjaldanda að yfirskattanefnd taki við ákvörðun sína tillit til þess að hann hafi alla tíð reynt að greiða skuldir sínar í stað þess að fela sig á bak við gjaldþrot eða flýja land eins og margir geri.
III.
Með bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 11. febrúar 2009, er gerð sú krafa að gjaldanda, A, verði gerð sekt samkvæmt þargreindum ákvæðum 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, með því að hann hafi sem fyrirsvarsmaður X ehf. (nú þrotabú), kt. [...], vanrækt að standa skil á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna félagsins tiltekin greiðslutímabil árin 2006 og 2007 og vanrækt skil á virðisaukaskatti félagsins þau uppgjörstímabil árin 2006 og 2007 sem greinir í bréfinu. Gjaldandi hefur lagt fram athugasemdir sínar í tilefni af kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins.
Skattrannsóknarstjóri ríkisins hóf hinn 8. apríl 2008 rannsókn á skattskilum X ehf. er beindist að skilum félagsins á staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins og virðisaukaskatti árin 2006 og 2007. Skráður tilgangur X ehf. á þessu tímabili var [...] Vegna rannsóknarinnar kom gjaldandi, A, til skýrslutöku hjá embætti skattrannsóknarstjóra ríkisins þann 14. apríl 2008. Með bréfum, dags. 30. apríl 2008, sendi skattrannsóknarstjóri gjaldanda og skiptastjóra þrotabús X ehf. skýrslu um rannsóknina sem þá lá fyrir, dags. 30. apríl 2008, og gaf þeim kost á að tjá sig um efni hennar. Athugasemdir voru gerðar af hálfu gjaldanda með bréfi, dags. 19. maí 2008, þar sem gerð var grein fyrir rekstrarerfiðleikum X ehf., aðallega vegna gengishækkunar krónu gagnvart pundi, en samningur félagsins við verkkaupa hefði verið í pundum. Þá var fjallað um greiðslur félagsins og gjaldanda til innheimtumanns undanfarin ár og kom m.a. fram að gjaldandi hefði persónulega greitt á bilinu átta til tíu milljónir króna í álag, dráttarvexti og kostnað vegna skattskulda frá árinu 1998. Í framhaldi af þessu tók skattrannsóknarstjóri ríkisins saman nýja skýrslu um rannsóknina, dags. 21. maí 2008, sem var efnislega samhljóða hinni fyrri að viðbættum kafla um lok rannsóknarinnar þar sem fjallað var um framkomin andmæli og tekið fram að þau þætti ekki gefa tilefni til breytinga á skýrslunni.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 21. maí 2008, segir að rannsókn á skattskilum X ehf. hafi einkum verið byggð á upplýsingum sem fram hafi komið við fyrrgreinda skýrslutöku, upplýsingum frá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra, staðgreiðsluskilagreinum X ehf. ásamt sundurliðunum með þeim, virðisaukaskattsskýrslum félagsins, leiðréttingarskýrslum virðisaukaskatts, svo og tekjubókhaldi ríkissjóðs, sbr. fylgiskjöl með skýrslunni, en þar er um að ræða yfirlit um greiðslur X ehf. vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, virðisaukaskatts og opinberra gjalda.
Fram kemur í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins að rannsókn embættisins á staðgreiðsluskilum X ehf. hafi falist í því að bera fjárhæðir afdreginnar staðgreiðslu samkvæmt bókhaldi félagsins, staðgreiðsluskilagreinum og sundurliðunum saman við greiðslur þess til innheimtumanns ríkissjóðs. Í skýrslunni er gerð grein fyrir þeirri niðurstöðu rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmaður X ehf. hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins greiðslutímabilin maí til og með desember 2006 og janúar til og með desember 2007, samtals að fjárhæð 5.175.488 kr., og er þá tekið tillit til framburðar gjaldanda um að tiltekinn starfsmaður hefði ekki fengið greidd laun frá félaginu tvo mánuði árið 2006. Fram kemur að greiddar hafi verið 218.994 kr. inn á höfuðstól staðgreiðsluskuldar vegna umræddra greiðslutímabila svo og að afdregin staðgreiðsla af launum fyrirsvarsmanns X ehf. hafi verið samtals 688.940 kr. á sama tímabili. Þá er tekið fram að svo virðist sem það hafi ekki verið á valdi fyrrum fyrirsvarsmanns félagsins að standa skil á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda vegna desember 2007 að fjárhæð 212.171 kr. vegna töku bús félagsins til gjaldþrotaskipta [...] desember 2007.
Rannsókn á virðisaukaskattsskilum X ehf. var samkvæmt skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins fólgin í því að bera fjárhæð innheimts virðisaukaskatts samkvæmt bókhaldi og virðisaukaskattsskýrslum félagsins saman við greiðslur þess til innheimtumanns. Í skýrslunni er rakin sú niðurstaða rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmaður félagsins hafi ekki staðið skil innan lögboðins frests á innheimtum virðisaukaskatti vegna félagsins uppgjörstímabilin nóvember-desember 2006 og janúar-febrúar til og með september-október 2007 að fjárhæð samtals 3.657.731 kr. Í skýrslunni er tekið fram að svo virðist sem það hafi ekki verið á valdi fyrrum fyrirsvarsmanns félagsins að standa skil á virðisaukaskatti vegna nóvember-desember 2007 að fjárhæð 615.417 kr. vegna töku bús félagsins til gjaldþrotaskipta 20. desember 2007.
Gjaldandi, A, staðfesti við skýrslutöku, sem fram fór hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins 14. apríl 2008, að hann hefði verið stjórnarmaður og framkvæmdastjóri X ehf. Gjaldandi kannaðist við skilagreinar staðgreiðslu og virðisaukaskattsskýrslur vegna þeirra greiðslu- og uppgjörstímabila árin 2006 og 2007 sem rannsóknin tók til og kvaðst hafa unnið þær flestar og byggt þær á bókhaldsgögnum félagsins. Kvaðst gjaldandi telja að skýrslurnar gæfu rétta mynd af rekstri félagsins. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins hefði staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 5.353.906 kr. vegna launamanna X ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2006 og 2007 ekki verið greidd á lögmæltum tíma og að virðisaukaskattur að fjárhæð 3.657.731 kr. vegna uppgjörstímabila áranna 2006 og 2007 hefði ekki verið greiddur á lögmæltum tíma. Af hálfu gjaldanda voru ekki gerðar athugasemdir við þessar fjárhæðir. Fram kom af hálfu gjaldanda að erfiðleikar í rekstri hefðu valdið því að ekki voru gerð skil á staðgreiðslu og virðisaukaskatti. Félagið hefði byrjað að vinna fyrir aðila en síðan hefði verið hætt við þau verkefni. Engir sölureikningar hefðu verið gefnir út í slíkum tilvikum en þessi vinna kostað félagið peninga sem ekki hefðu komið til baka. Þá hefði félagið tapað á verkefni í [...] vegna gengisbreytinga. Aðspurður greindi gjaldandi frá því að starfsmenn X ehf. hefðu fengið laun sín greidd að fullu samkvæmt launaseðlum þrátt fyrir að staðgreiðslu hefði ekki verið skilað, nema að B hefði ekki fengið greidd laun fyrir september og október 2006. Gjaldandi kvaðst ekki hafa óskað eftir því við innheimtumann að greiðslum X ehf. yrði ráðstafað með sérstökum hætti. Upphaflega hefði hann greitt inn á valin tímabil en tollstjóri síðan ráðstafað peningunum. Á seinni stigum hefði hann beðið um að greiðslu yrði ráðstafað inn á virðisaukaskattsskuldina.
Samkvæmt 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 3. gr. laga nr. 42/1995, er refsivert ef skattskyldur maður afhendir eigi á lögmæltum tíma virðisaukaskattsskýrslu eða virðisaukaskatt sem hann hefur innheimt eða honum borið að innheimta. Í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995, er með samsvarandi hætti lýst refsivert ef launagreiðandi innir ekki af hendi þær greiðslur vegna launamanna sem hann hefur haldið eftir eða honum borið að halda eftir. Samkvæmt fortakslausum ákvæðum nefndra laga og með stoð í dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. m.a. dóma Hæstaréttar 27. febrúar 1997 (H 1997:789), 25. september 1997 (H 1997:2446), 14. janúar 1999 (H 1999:79), 18. febrúar 1999 (H 1999:544 og 550), 10. júní 1999 (H 1999:2645) og 30. mars 2000 (H 2000:1422), geta fyrirsvarsmenn lögaðila unnið til refsingar með því einu að láta ógert að skila umræddum gjöldum í ríkissjóð á tilskildum tíma, enda sé huglægum refsiskilyrðum fullnægt.
Gjaldandi, A, var framkvæmdastjóri X ehf. á þeim tíma sem mál þetta varðar. Gjaldandi bar því ábyrgð á daglegum rekstri félagsins, þar á meðal fjárreiðum, og var til þess bær að taka ákvörðun um hvaða kröfur á hendur félaginu skyldu greiddar og hverjar ekki. Samkvæmt framangreindu telst gjaldandi hafa borið ábyrgð á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts X ehf. á þeim tíma sem hér um ræðir og er sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins því réttilega beint að gjaldanda.
Til grundvallar niðurstöðu skattrannsóknarstjóra ríkisins um fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts X ehf. árin 2006 og 2007 liggja staðgreiðsluskilagreinar og virðisaukaskattsskýrslur, sem gjaldandi hefur staðfest að varði rekstur einkahlutafélagsins, sbr. skýrslutöku af gjaldanda þann 14. apríl 2008, þar sem einnig kom fram af hálfu gjaldanda að gögnin gæfu rétta mynd af rekstrinum. Verður samkvæmt þessu byggt á því að staðgreiðsla opinberra gjalda og virðisaukaskattur, sem gjaldanda bar að standa skil á vegna X ehf., hafi numið þeim fjárhæðum sem greinir í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda þykir ekkert hafa komið fram sem gefur tilefni til annars. Sektarkrafa skattrannsóknarstjóra í máli þessu er byggð á niðurstöðum í skýrslu embættisins að öðru leyti en því að ekki er gerð krafa um ákvörðun sektar vegna vangreiddrar staðgreiðslu að fjárhæð 688.940 kr. af launum gjaldanda svo sem gerð er grein fyrir í kröfugerð. Þá kemur í ljós við samanburð kröfugerðar og rannsóknarskýrslu að sektarkrafa tekur ekki til virðisaukaskatts að fjárhæð 615.417 kr. sem í skýrslunni er talinn vangreiddur uppgjörstímabilið nóvember-desember 2007 sem ætla verður að skýrist af gjaldþroti X ehf. í desember 2007, sbr. umfjöllun þar að lútandi í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins. Verður ekki annað séð en að sömu sjónarmið eigi við um staðgreiðslu vegna desember 2007 að fjárhæð 212.771 kr. Því kemur sú fjárhæð til frádráttar í málinu.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins og greinargerð með kröfugerð embættisins til yfirskattanefndar er gerð grein fyrir greiðslum X ehf. til innheimtumanns vegna staðgreiðslu, virðisaukaskatts og opinberra gjalda frá því að skuldir sem um ræðir í máli þessu vegna staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts byrjuðu að myndast 15. júní 2006. Fram kemur að á tímabilinu 15. júní 2006 til og með 9. febrúar 2009 voru alls greiddar 988.697 kr. vegna höfuðstóls skilaskyldrar staðgreiðslu X ehf. og 1.211.843 kr. vegna höfuðstóls virðisaukaskatts félagsins og er þar að hluta um að ræða greiðslur vegna greiðslu- og uppgjörstímabila sem mál þetta varðar, nánar tiltekið staðgreiðslu að fjárhæð 218.994 kr. greiðslutímabilið maí 2006 og virðisaukaskatts að fjárhæð 28.032 kr. uppgjörstímabilið nóvember-desember 2006. Eins og mál þetta er lagt fyrir af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins þykir rétt að greindar fjárhæðir vegna tímabila sem mál þetta tekur til, sem gjaldandi stóð samkvæmt framangreindu skil á áður en málið var sent yfirskattanefnd til meðferðar, komi til frádráttar fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu og virðisaukaskatts samkvæmt kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda er það í samræmi við það sem tíðkast hefur við meðferð hliðstæðra mála fyrir yfirskattanefnd.
Samkvæmt framansögðu verður í máli þessu byggt á vangreiddri staðgreiðslu að fjárhæð 4.055.383 kr. og vangreiddum virðisaukaskatti að fjárhæð 3.014.282 kr.
Sá hluti greiðslna X ehf. á umræddu tímabili, sem innheimtumaður ríkissjóðs hefur samkvæmt yfirliti skattrannsóknarstjóra ríkisins ráðstafað til greiðslu dráttarvaxta, álags og kostnaðar, nam 256.653 kr. vegna staðgreiðslu og 519.931 kr. vegna virðisaukaskatts. Þá kemur fram í gögnum málsins að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs vegna opinberra gjalda X ehf., þ.m.t. tryggingagjalds, á þeim tíma sem hér um ræðir, námu 2.804.536 kr. og var innborgunum að hluta varið til greiðslu dráttarvaxta og kostnaðar. Aðrar greiðslur félagsins til innheimtumanns en vegna höfuðstóls staðgreiðslu og virðisaukaskatts námu samkvæmt þessu samtals 3.581.120 kr.
Með dómi Hæstaréttar Íslands 2. október 2003 (H 2003:3178), sem varðar hliðstætt mál, var því hafnað að greiðslur, sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í álag, dráttarvexti og kostnað, geti haft áhrif á sakarmat og komið með beinum hætti til frádráttar skattskuld sem viðurlagaákvörðun tekur til. Ekki verður talið að breyting með lögum nr. 134/2005 á refsiákvæðum laga nr. 45/1987 og nr. 50/1988 haggi þessari dómaframkvæmd. Með breytingalögum þessum er hins vegar skýrt kveðið á um það að greiðslur skattaðila á verulegum hluta skattfjárhæðar geti að uppfylltum ákveðnum skilyrðum leitt til þess að ákvæði um lágmark sektarrefsingar eigi ekki við. Samkvæmt dómum Hæstaréttar Íslands 30. mars 2006 í málunum nr. 428/2005 og 469/2005 ber að taka í þessu sambandi tillit til innborgana sem ráðstafað hefur verið til greiðslu álags vegna vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda starfsmanna og vangreidds virðisaukaskatts, svo og skuli fara á sama hátt með greiðslur vegna staðgreiðslu opinberra gjalda þess fyrirsvarsmanns sem refsiábyrgð sætir. Ekki verður annað séð en að líta megi með hliðstæðum hætti til greiðslna viðkomandi skattaðila sem innheimtumaður hefur ráðstafað upp í dráttarvexti og kostnað, og eftir atvikum til greiðslu á opinberum gjöldum, enda er það í samræmi við úrskurðaframkvæmd fyrir gildistöku laga nr. 134/2005, sbr. og fyrrgreindan dóm Hæstaréttar frá árinu 2003 og aðra dóma í hliðstæðum málum, m.a. H 2000:2387. Eins og mál þetta liggur fyrir þykir því mega taka tillit til fyrrgreindra greiðslna X ehf. að fjárhæð samtals 3.581.120 kr. Við mat á þýðingu þeirra fyrir sektarákvörðun þykir rétt að skipta þeim hluta innborgana, sem ráðstafað var til greiðslu opinberra gjalda X ehf., í hlutfalli við fjárhæðir vangoldinnar staðgreiðslu og virðisaukaskatts sem um ræðir í málinu. Innborganir vegna staðgreiðslu opinberra gjalda teljast þá nema 1.865.423 kr. og innborganir vegna virðisaukaskatts 1.715.697 kr.
Samkvæmt því sem að framan er rakið og gögnum málsins að öðru leyti var afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda vegna launamanna X ehf. greiðslutímabilin maí til og með desember 2006 og janúar til og með nóvember 2007, samtals að fjárhæð 4.055.383 kr., ekki greidd til innheimtumanns ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. og 2. mgr. 20. gr. laga nr. 45/1987. Þá var virðisaukaskattur X ehf. að fjárhæð 3.014.282 kr. uppgjörstímabilin nóvember-desember 2006 og janúar-febrúar til og með september-október 2007 ekki greiddur innheimtumanni ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. mgr. 15. gr. og 1. og 2. mgr. 24. gr. laga nr. 50/1988. Tilteknar innborganir voru inntar af hendi vegna staðgreiðslu opinberra gjalda X ehf. á tímabilinu 15. júní 2006 til og með 9. febrúar 2009, sbr. að framan, sem þó breytir ekki því að greiðslur fóru fram eftir eindaga umræddra gjalda. Vegna skýringa gjaldanda um að fjárhagsvandræði í rekstri X ehf. hafi valdið þeim vanskilum á staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti sem í málinu greinir skal tekið fram að ekki telst tæk varnarástæða að fé hafi ekki verið til í rekstri félagsins til að standa skil á umræddum gjöldum, sbr. m.a. fyrrnefndan dóm Hæstaréttar Íslands frá 30. mars 2000 (H 2000:1422).
Með vísan til þess sem rakið hefur verið telst fullnægt þeim huglægu refsiskilyrðum sem fram koma í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, og 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt, sbr. 2. og 3. gr. laga nr. 42/1995. Ber að ákvarða gjaldanda, A, sekt samkvæmt þessum lagaákvæðum vegna vanrækslu á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatts í rekstri X ehf.
Eins og lög nr. 45/1987 og nr. 50/1988 hljóða eftir breytingar, sem á þeim voru gerðar með lögum nr. 42/1995, skal sekt aldrei vera lægri en sem nemur tvöfaldri þeirri skattfjárhæð sem vanrækt var greiðsla á, þó að teknu tilliti til álags. Samkvæmt breytingu á greindum lögum með lögum nr. 134/2005 eiga fésektarákvæði þessi þó ekki við hafi brot einskorðast við að standa ekki skil á réttilega tilgreindri staðgreiðslu eða virðisaukaskatti samkvæmt skilagrein staðgreiðslu eða virðisaukaskattsskýrslu, enda hafi verið gerð skil á verulegum hluta skattfjárhæðar eða málsbætur eru miklar. Í tilviki gjaldanda er til þess að líta að skilagreinar staðgreiðslu og virðisaukaskattsskýrslur X ehf. liggja fyrir vegna allra tímabila staðgreiðslu og virðisaukaskatts sem málið varðar, þótt skil þeirra hafi dregist nokkuð, og eru fjárhæðir í málinu byggðar á þeim. Sem fyrr segir verður lagt til grundvallar að greiðslur til innheimtumanns ríkissjóðs, sem hér beri að líta til, hafi numið 1.865.423 kr. vegna staðgreiðslu og 1.715.697 kr. vegna virðisaukaskatts. Að teknu tilliti til innborgunar á höfuðstól svarar fyrrnefnda fjárhæðin til vangreiddrar staðgreiðslu X ehf. vegna fyrstu fimm greiðslutímabila staðgreiðslu sem sektarkrafa tekur til og verulegs hluta fjárhæðar sjötta tímabilsins. Greiðslur vegna virðisaukaskatts svara með sama hætti til vangreidds virðisaukaskatts félagsins fyrstu tveggja uppgjörstímabila sem málið varðar og verulegs hluta fjárhæðar þriðja tímabilsins. Samkvæmt þessu og í samræmi við greinda dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. fyrrgreinda dóma frá 30. mars 2006, verður því talið að sú undantekning frá fésektarlágmarki, sem mælt er fyrir um í lögum nr. 134/2005, taki til staðgreiðslu opinberra gjalda að fjárhæð 1.996.463 kr. greiðslutímabilin maí, júní, júlí, ágúst, september og október 2006 og til virðisaukaskatts að fjárhæð 1.765.100 kr. uppgjörstímabilin nóvember-desember 2006 og janúar-febrúar og mars-apríl 2007. Ekki liggur annað fyrir en að vangreiðsla á staðgreiðslu opinberra gjalda og virðisaukaskatti vegna annarra tímabila hafi fyrst og fremst stafað af erfiðleikum í rekstri X ehf. og ekkert er komið fram um að gjaldandi hafi persónulega notið nokkurs hags af brotinu. Hins vegar varðar mál þetta vanskil á staðgreiðslu og virðisaukaskatti að ekki óverulegri fjárhæð og vegna alllangs tímabils. Að þessu virtu og með vísan til greindrar dómaframkvæmdar verður því ekki talið að skilyrði um miklar málsbætur, sbr. ákvæði laga nr. 134/2005, eigi hér við. Því teljast lágmarksákvæði í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 og 1. mgr. 40. gr. laga nr. 50/1988 gilda um vanskil staðgreiðslu að fjárhæð 2.058.920 kr. og virðisaukaskatts að fjárhæð 1.249.182 kr.
Samkvæmt framansögðu og að teknu tilliti til álags samkvæmt 1. tölul. 2. mgr. 28. gr. laga nr. 45/1987 og 2. mgr. 27. gr. laga nr. 50/1988 þykir sekt gjaldanda hæfilega ákveðin 6.600.000 kr. til ríkissjóðs.
Úrskurðarorð:
Gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 6.600.000 kr. til ríkissjóðs.
