Úrskurður yfirskattanefndar nr. 260/2010
Úrskurður nr. 260/2010
ÚRSKURÐUR YFIRSKATTANEFNDAR
Ár 2010, miðvikudaginn 8. september, er tekið fyrir mál nr. 181/2009; krafa skattrannsóknarstjóra ríkisins um að A, kt. [...], og B, kt. [...], verði gerð sekt vegna meintra brota á skattalögum. Í málinu úrskurða Ólafur Ólafsson, Gylfi Knudsen og Valdimar Guðnason. Upp er kveðinn svofelldur
ú r s k u r ð u r :
I.
Með bréfi, dags. 6. maí 2009, hefur skattrannsóknarstjóri ríkisins krafist þess að yfirskattanefnd taki til sektarmeðferðar mál A, kt. [...], og B, kt. [...], fyrir brot á lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, framin vegna rekstraráranna 2007 og 2008.
Í bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins segir:
„A, fyrrum stjórnarmanni og framkvæmdastjóra með prókúru X ehf., (nú þrotabú), og B, fyrrum daglegum stjórnanda og prókúruhafa félagsins, er gefið að sök eftirfarandi:
Vangoldin afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna. Vanræksla á afhendingu skilagreina á lögmæltum tíma.
A og B er gefið að sök að hafa vanrækt að standa innheimtumanni ríkissjóðs skil á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna X ehf. vegna greiðslutímabilanna febrúar til og með desember rekstrarárið 2007 og janúar til og með maí rekstrarárið 2008. Þá er þeim gefið að sök að hafa vanrækt að standa skil á skilagreinum vegna staðgreiðslu opinberra gjalda vegna framangreindra greiðslutímabila á lögmæltum tíma. Vangoldin afdregin skilaskyld staðgreiðsla opinberra gjalda launamanna X ehf. vegna framangreindra greiðslutímabila nemur samtals kr. 8.377.789. Tekið hefur verið tillit til afdreginnar staðgreiðslu af launum A og B hjá félaginu. Fjárhæðin sundurliðast svo sem hér greinir:
| Rekstrarár | Greiðslutímabil | Afdregin staðgreiðsla | Afdregin staðgr. fyrirsvarsmanna | Vangoldin skilaskyld staðgreiðsla kr. |
| 2007 | febrúar | 193.126 | 106.459 | 86.667 |
| 2007 | mars | 328.410 | 106.459 | 221.951 |
| 2007 | apríl | 339.249 | 106.459 | 232.790 |
| 2007 | maí | 222.439 | 106.459 | 115.980 |
| 2007 | júní | 87.729 | 0 | 87.729 |
| 2007 | júlí | 300.745 | 0 | 300.745 |
| 2007 | ágúst | 474.807 | 0 | 474.807 |
| 2007 | september | 675.915 | 122.436 | 553.479 |
| 2007 | október | 782.336 | 228.522 | 553.814 |
| 2007 | nóvember | 755.080 | 196.372 | 558.708 |
| 2007 | desember | 657.561 | 196.372 | 461.189 |
| Samtals kr. | 4.817.397 | 1.169.538 | 3.647.859 | |
| Rekstrarár | Greiðslutímabil | Afdregin staðgreiðsla | Afdregin staðgr. fyrirsvarsmanna | Vangoldin skilaskyld staðgreiðsla kr. |
| 2008 | janúar | 735.893 | 177.493 | 558.400 |
| 2008 | febrúar | 1.423.986 | 192.604 | 1.231.382 |
| 2008 | mars | 1.604.299 | 192.604 | 1.411.695 |
| 2008 | apríl | 1.144.055 | 192.604 | 951.451 |
| 2008 | maí | 769.606 | 192.604 | 577.002 |
| Samtals kr. | 5.677.839 | 947.909 | 4.729.930 | |
| Samtals bæði árin | 10.495.236 | 2.117.447 | 8.377.789 |
Það er mat skattrannsóknarstjóra ríkisins, byggt á gögnum málsins, að þetta hafi A og B gert á saknæman hátt, að því er frekast verður séð af ásetningi eða í það minnsta af stórkostlegu hirðuleysi.
Telst þessi háttsemi A og B brjóta í bága við ákvæði 1. og 2. mgr. 20. gr., sbr. 1. og 2. mgr. 15. gr. og 1. mgr. 16. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum, sbr. aðalreglur 1.-3. gr., 1. tl. 5. gr., 1. mgr. 7. gr. og 1. og 3. mgr. 8. gr. þeirra laga.
Framangreind háttsemi varðar A og B sekt samkvæmt 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum.
Þess er krafist að A og B verði með úrskurði yfirskattanefndar gert að sæta sekt í samræmi við framangreint.“
Af hálfu skattrannsóknarstjóra ríkisins er málavöxtum lýst í greinargerð, dags. 6. maí 2009, sem fylgdi kröfugerðinni.
II.
Með bréfum yfirskattanefndar, dags. 2. júlí 2009, var gjaldendum veitt færi á að skila vörn í tilefni af framangreindri kröfugerð skattrannsóknarstjóra ríkisins eða tilkynna sérstaklega ef þau vildu ekki hlíta því að yfirskattanefnd afgreiddi mál þeirra og yrði málið þá endursent skattrannsóknarstjóra ríkisins sem tæki ákvörðun um hvort því yrði vísað til opinberrar rannsóknar, sbr. 2. mgr. 31. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda. Voru bréf þessi birt gjaldendum eftir ákvæðum b-liðar 1. mgr. 83. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, í framhaldi af því að gjaldendur vitjuðu ekki ábyrgðarbréfa yfirskattanefndar, dags. 8. maí 2009, um sama efni. Engar athugasemdir hafa borist frá gjaldendum.
III.
Með bréfi skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 6. maí 2009, er þess krafist að gjaldendum, A og B, verði gerð sekt samkvæmt þargreindum ákvæðum 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, þar sem þau hafi sem fyrirsvarsmenn X ehf., nú þrotabú, vanrækt að standa skil á staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins tiltekin greiðslutímabil árin 2007 og 2008. Gjaldendur hafa átt þess kost að koma að vörnum fyrir yfirskattanefnd í tilefni af sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins, en engar athugasemdir hafa borist. Þar sem gjaldendur hafa ekki gert athugasemdir við meðferð máls þessa fyrir yfirskattanefnd verður að líta svo á að þau mæli því ekki í gegn að það sæti sektarmeðferð fyrir nefndinni.
Skattrannsóknarstjóri ríkisins hóf hinn 25. ágúst 2008 rannsókn á skattskilum X ehf. er beindist að skilum á staðgreiðslu opinberra gjalda launamanna félagsins árin 2007 og 2008. Skráður tilgangur X ehf. á þessu tímabili var smíða- og viðgerðarvinna, eignaumsýsla og tengdur rekstur. Vegna rannsóknarinnar komu gjaldendur til skýrslutöku hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins, sbr. skýrslutöku af gjaldanda, A, hinn 5. september 2008 og gjaldanda, B, sama dag. Með bréfum, dags. 23. september 2008, sendi skattrannsóknarstjóri gjaldendum skýrslu um rannsóknina, sem dagsett var sama dag, og gaf þeim kost á að tjá sig um efni hennar. Engar athugasemdir voru gerðar af hálfu gjaldenda og lauk rannsókn skattrannsóknarstjóra ríkisins með skýrslu, dags. 9. október 2008, sem var efnislega samhljóða hinni fyrri.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, dags. 9. október 2008, segir að rannsókn á skattskilum X ehf. hafi einkum verið byggð á upplýsingum sem fram hafi komið við fyrrgreindar skýrslutökur, upplýsingum frá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra, staðgreiðsluskilagreinum og sundurliðunum X ehf. vegna staðgreiðslu, upplýsingum úr bókhaldi félagsins, svo og tekjubókhaldi ríkissjóðs, sbr. fylgiskjöl með skýrslunni, en þar er um að ræða yfirlit um greiðslur X ehf. vegna staðgreiðslu opinberra gjalda, virðisaukaskatts og opinberra gjalda.
Fram kemur í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins að rannsókn embættisins á staðgreiðsluskilum X ehf. hafi falist í því að bera fjárhæðir afdreginnar staðgreiðslu samkvæmt staðgreiðsluskilagreinum og sundurliðunum félagsins ásamt bókhaldi saman við greiðslur félagsins til innheimtumanns ríkissjóðs. Í skýrslunni er gerð grein fyrir þeirri niðurstöðu rannsóknarinnar að fyrrum fyrirsvarsmenn X ehf. hafi ekki staðið skil á afdreginni staðgreiðslu opinberra gjalda vegna launamanna félagsins greiðslutímabilin febrúar til og með desember 2007 og janúar til og með maí 2008, samtals að fjárhæð 10.495.236 kr. Fram kemur að vangreidd afdregin staðgreiðsla af launum fyrirsvarsmanna félagsins nemi samtals 2.117.447 kr. sömu greiðslutímabil. Samkvæmt gögnum málsins var bú X ehf. tekið til gjaldþrotaskipta hinn 11. september 2008.
Gjaldandi, A, greindi frá því við skýrslutöku, sem fram fór hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins 5. september 2008, að hann væri eigandi X ehf. og hefði verið yfirmaður á verkum félagsins. Þau B hefðu séð um daglegan rekstur félagsins. Gjaldandi staðfesti að upplýsingar, m.a. um stjórnendur félagsins samkvæmt gögnum frá fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra, væru réttar. Við skýrslutökuna voru lagðar fyrir gjaldanda skilagreinar staðgreiðslu vegna greiðslutímabilanna sem til rannsóknar voru. Gjaldandi kannaðist við skilagreinarnar og taldi að þær gæfu rétta mynd af launagreiðslum í rekstrinum. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins næmi vangreidd staðgreiðsla vegna launamanna X ehf. samtals 10.495.236 kr. og gerði gjaldandi ekki athugasemdir við þá fjárhæð. Fram kom að fjárskortur í rekstri félagsins hefði valdið því að staðgreiðslu var ekki skilað á lögmæltum tíma til ríkissjóðs. Gjaldandi taldi að laun hefðu ekki verið greidd að fullu og sjálfur hefði hann ekki fengið greidd laun síðustu sex mánuði. B hefði yfirlit um það hvað hefði verið greitt. Gjaldandi sagðist ekki hafa óskað eftir því við innheimtumann að greiðslum X ehf. vegna skattskulda yrði ráðstafað með sérstökum hætti.
Gjaldandi, B, kom til skýrslutöku hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins hinn 5. september 2008 án formlegrar boðunar. Aðspurð um tengsl við X ehf. greindi gjaldandi frá því að hún hefði verið bókari félagsins og þau A hefðu sameiginlega séð um daglegan rekstur þess. Gjaldandi staðfesti upplýsingar frá fyrirtækjaskrá um stjórnendur félagsins o.fl. Gjaldandi kvaðst hafa annast gerð staðgreiðsluskilagreina vegna greiðslutímabila sem til rannsóknar voru og taldi hún að skilagreinarnar gæfu rétta mynd af launagreiðslum í rekstrinum. Gjaldanda var kynnt að samkvæmt gögnum málsins hefði staðgreiðsla opinberra gjalda að fjárhæð 10.495.236 kr. vegna launamanna X ehf. umrædd greiðslutímabil staðgreiðslu árin 2007 og 2008 ekki verið greidd á lögmæltum tíma og gerði gjaldandi ekki athugasemd af því tilefni. Aðspurð greindi gjaldandi frá því að launamenn hefðu fengið laun sín greidd að fullu samkvæmt launaseðlum þrátt fyrir að staðgreiðslu hefði ekki verið skilað. Fram kom af hálfu gjaldanda að X ehf. hefði ekki fengið greiddar allar útistandandi kröfur og því hefðu ekki verið til peningar til þess að standa skil á afdreginni staðgreiðslu. Gjaldandi tók fram að hún væri að vinna við gerð virðisaukaskattsskýrslna árið 2008 og þar væri innskattsinneign sem hún vildi að gengi til greiðslu á staðgreiðsluskuld.
Samkvæmt 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995, er refsivert ef launagreiðandi innir ekki af hendi þær greiðslur vegna launamanna sem hann hefur haldið eftir eða honum borið að halda eftir. Samkvæmt fortakslausum ákvæðum nefndra laga og með stoð í dómaframkvæmd Hæstaréttar Íslands, sbr. m.a. dóma Hæstaréttar 27. febrúar 1997 (H 1997:789), 25. september 1997 (H 1997:2446), 14. janúar 1999 (H 1999:79), 18. febrúar 1999 (H 1999:544 og 550), 10. júní 1999 (H 1999:2645) og 30. mars 2000 (H 2000:1422), geta fyrirsvarsmenn lögaðila unnið til refsingar með því einu að láta ógert að skila umræddum gjöldum í ríkissjóð á tilskildum tíma, enda sé huglægum refsiskilyrðum fullnægt.
Samkvæmt upplýsingum úr fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra (hlutafélagaskrá), sbr. fskj. nr. 3.1 með skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, sem gjaldendur staðfestu bæði við skýrslugjöf hjá skattrannsóknarstjóra að væru réttar, var gjaldandi, A, stjórnarmaður, framkvæmdastjóri og prókúruhafi X ehf. samkvæmt ákvörðun hluthafafundar 1. desember 2006. Sem framkvæmdastjóri bar gjaldandi, A, ábyrgð á daglegum rekstri félagsins, þar á meðal fjárreiðum, og var til þess bær að taka ákvörðun um hvaða kröfur á hendur félaginu skyldu greiddar og hverjar ekki. Eins og stöðu gjaldanda var háttað innan félagsins samkvæmt framansögðu telst hann hafa borið ábyrgð á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda X ehf. Sektarkrafa á hendur gjaldanda, B, er byggð á því að hún hafi annast daglegan rekstur félagsins ásamt stjórnarmanni/framkvæmdastjóra. Gjaldandi var varamaður í stjórn X ehf., sbr. fyrrgreint vottorð úr fyrirtækjaskrá, auk þess að hafa prókúruumboð fyrir félagið. Tekið skal fram að ekki verður talið að ákvæði 44. gr. laga nr. 138/1994, um einkahlutafélög, um ábyrgð og eftirlitsskyldur félagsstjórnar taki til varamanns sem ekki gegnir stjórnarstörfum í einkahlutafélagi í raun. Á hinn bóginn getur komið til þess að meta verði ábyrgð varamanns með hliðstæðum hætti og aðalmanns hafi varamaður tekið virkan þátt í starfsemi og stjórn viðkomandi einkahlutafélags. Við skýrslutöku 5. september 2008, sem gjaldandi kom til að eigin frumkvæði, greindi gjaldandi frá því að þau A hefðu sameiginlega séð um daglegan rekstur X ehf. Í framburði A við skýrslutöku sama dag kom hið sama fram. Að þessu athuguðu og með tilliti til stöðu gjaldanda sem varastjórnarmanns í félaginu og prókúruhafa samkvæmt skráningu í hlutafélagaskrá þykir ekki varhugavert að telja að gjaldandi, sem engar athugasemdir hefur gert í tilefni af sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins, hafi ásamt A borið ábyrgð á skilum X ehf. á staðgreiðslu opinberra gjalda. Samkvæmt þessu telst sektarkröfu skattrannsóknarstjóra ríkisins réttilega beint að báðum gjaldendum í samræmi við ákvæði 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, með áorðnum breytingum samkvæmt 2. gr. laga nr. 42/1995.
Til grundvallar niðurstöðu skattrannsóknarstjóra ríkisins um fjárhæð vangreiddrar staðgreiðslu opinberra gjalda X ehf. árin 2007 og 2008 liggja m.a. staðgreiðsluskilagreinar sem gjaldendur hafa staðfest að varði rekstur einkahlutafélagsins, sbr. skýrslutökur 5. september 2008, þar sem einnig kom fram af hálfu gjaldenda að gögnin gæfu að þeirra mati rétta mynd af rekstrinum. Verður samkvæmt þessu byggt á því að staðgreiðsla opinberra gjalda, sem gjaldendum bar að standa skil á vegna X ehf., hafi numið þeim fjárhæðum sem greinir í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins, enda þykir ekkert hafa komið fram sem gefur tilefni til annars. Sektarkrafa skattrannsóknarstjóra í máli þessu er byggð á niðurstöðum í skýrslu embættisins að öðru leyti en því að ekki er gerð krafa um ákvörðun sektar vegna vangreiddrar staðgreiðslu að fjárhæð 2.117.447 kr. af launum gjaldenda.
Í skýrslu skattrannsóknarstjóra ríkisins og greinargerð með kröfugerð embættisins til yfirskattanefndar kemur fram að engar greiðslur hafi verið inntar af hendi til innheimtumanns ríkissjóðs vegna X ehf. frá því að skuldir sem um ræðir í máli þessu vegna staðgreiðslu byrjuðu að myndast 15. mars 2007.
Samkvæmt því sem að framan er rakið og gögnum málsins að öðru leyti var afdregin staðgreiðsla opinberra gjalda vegna launamanna X ehf. greiðslutímabilin febrúar til og með desember 2007 og janúar til og með maí 2008, samtals að fjárhæð 8.377.789 kr., ekki greidd til innheimtumanns ríkissjóðs á tilskildum tíma, sbr. 1. og 2. mgr. 20. gr. laga nr. 45/1987. Af hálfu gjaldenda hafa ekki komið fram aðrar skýringar en að fjárhagsvandræði í rekstri X ehf. hafi valdið þeim vanskilum á staðgreiðslu opinberra gjalda sem í málinu greinir. Af þessu tilefni skal tekið fram að ekki telst tæk varnarástæða að fé hafi ekki verið til í rekstri félagsins til að standa skil á umræddum gjöldum, sbr. m.a. fyrrnefndan dóm Hæstaréttar Íslands frá 30. mars 2000 (H 2000:1422).
Með vísan til þess sem rakið hefur verið telst fullnægt þeim huglægu refsiskilyrðum sem fram koma í 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda, sbr. 2. gr. laga nr. 42/1995. Ber að ákvarða gjaldendum, A og B, sekt samkvæmt þessum lagaákvæðum vegna vanrækslu á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda í rekstri X ehf.
Eins og lög nr. 45/1987 hljóða eftir breytingar, sem á þeim voru gerðar með lögum nr. 42/1995, skal sekt aldrei vera lægri en sem nemur tvöfaldri þeirri skattfjárhæð sem vanrækt var greiðsla á, þó að teknu tilliti til álags. Samkvæmt breytingu á greindum lögum með lögum nr. 134/2005 eiga fésektarákvæði þessi þó ekki við hafi brot einskorðast við að standa ekki skil á réttilega tilgreindri staðgreiðslu samkvæmt skilagrein staðgreiðslu, enda hafi verið gerð skil á verulegum hluta skattfjárhæðar eða málsbætur eru miklar. Í tilviki gjaldenda er til þess að líta að skilagreinar staðgreiðslu liggja fyrir vegna allra tímabila staðgreiðslu sem málið varðar, þótt skil þeirra hafi dregist nokkuð, og eru fjárhæðir í málinu byggðar á þeim. Þá liggur ekki annað fyrir en að vangreiðsla á staðgreiðslu opinberra gjalda vegna annarra tímabila hafi fyrst og fremst stafað af erfiðleikum í rekstri X ehf. og ekkert er komið fram um að gjaldendur hafi persónulega notið nokkurs hags af brotinu. Hins vegar varðar mál þetta vanskil á staðgreiðslu að verulegri fjárhæð og vegna alllangs tímabils. Að þessu virtu og með vísan til dómaframkvæmdar Hæstaréttar Íslands, sbr. dóma frá 30. mars 2006 í málunum nr. 428/2005 og 469/2005, þykja því ekki vera fyrir hendi lagaskilyrði til þess að ákvarða sekt vegna vanrækslu á skilum staðgreiðslu opinberra gjalda lægri en lágmarksákvæði 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 mælir fyrir um.
Þegar höfð eru í huga lagarök, sem búa að baki framangreindu ákvæði 2. mgr. 30. gr. laga nr. 45/1987 um lágmarks- og margfeldissektir, með tilliti til háttsemi gjaldenda og afleiðinga hennar, þykir rétt að ákveða sektarfjárhæð í máli þessu heildstætt en með tiltekinni skiptingu milli gjaldenda. Samkvæmt framansögðu og að teknu tilliti til álags samkvæmt 1. tölul. 2. mgr. 28. gr. laga nr. 45/1987 þykir sekt gjaldenda hæfilega ákveðin 15.900.000 kr. til ríkissjóðs sem skiptist þannig milli þeirra að gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 7.950.000 kr. og gjaldandi, B, greiði sekt að fjárhæð 7.950.000 kr.
Úrskurðarorð:
Gjaldandi, A, greiði sekt að fjárhæð 7.950.000 kr. til ríkissjóðs. Gjaldandi, B, greiði sekt að fjárhæð 7.950.000 kr. til ríkissjóðs.
