Dómur Landsréttar 16. apríl 2021 í máli nr. 18/2020

19.4.2021

Dómur föstudaginn 16. apríl 2021. Mál nr. 18/2020:

Ákæruvaldið

(Helgi Magnús Gunnarsson vararíkissaksóknari)

gegn

Gunnari Torfasyni

(Gestur Jónsson lögmaður,

Almar Þ. Möller lögmaður, 3. prófmál)

Lykilorð

Tekjuskattur. Bókhald. Peningaþvætti. Ákæra. Afturvirkni laga. Mannréttindasáttmáli Evrópu. Stjórnarskrá. Dráttur á máli. Skilorð. Sekt. Aðfinnslur.

Útdráttur

G var sakfelldur fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum og 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 með því að hafa annars vegar staðið skil á efnislega röngu skattframtali fyrir einkahlutafélagið FO gjaldárið 2010, vegna rekstrarársins 2009, með því að eignfæra ranglega í bókhaldi félagsins greiðslur á sölureikningum vegna framkvæmda við ótengda fasteign, sem varanlegar endurbætur tveggja tilgreindra fasteigna í eigu félagsins og jafnframt gjaldfæra óheimilar fyrningar af þessum offærðu eignfærslum í bókhaldi og skattframtali félagsins, en hins vegar með því að hafa staðið skil á efnislega röngum skattframtölum fyrir einkahlutafélagið FÁ gjaldárin 2011 og 2012, vegna rekstraráranna 2010 og 2011, með því að gjaldfæra óheimilar fyrningar af hinum offærðu eignum í skattframtali félagsins fyrra árið og vantelja söluhagnað í skattframtölum bæði árin vegna sölu á fasteignunum. Einnig var G sakfelldur fyrir meiri háttar brot gegn lögum um bókhald og 2. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga með því að hafa með tilgreindum hætti rangfært bókhald og ársreikning FO ehf. rekstrarárið 2009 og einnig fyrir að færa í bókhaldið tilgreinda sölureikninga sem hafði verið breytt. Loks var G sakfelldur fyrir peningaþvætti samkvæmt 1., sbr. 2. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga. Við ákvörðun refsingar G var litið til 6. töluliðar 1. mgr. 70. gr. almennra hegningarlaga en ásetningur G hefði verið einbeittur og brotin staðið yfir í þrjú ár. Á hinn bóginn var litið til þess að G hefði játað brot sín og að skattskuldir félaganna hefðu verið greiddar að fullu ásamt álagi, auk þess sem litið var til þess langa tíma sem rannsókn málsins hafði tekið. Var refsing G ákveðin fangelsi í þrjá mánuði en fullnustu hennar frestað skilorðsbundið í tvö ár. Þá var honum gert að greiða 12.300.000 króna sekt í ríkissjóð innan fjögurra vikna frá uppsögu dómsins en sæta ella fangelsi í sjö mánuði.

Dómur Landsréttar

Mál þetta dæma landsréttardómararnir Arnfríður Einarsdóttir, Jóhannes Sigurðsson og Oddný Mjöll Arnardóttir.

Málsmeðferð og dómkröfur aðila

1 Ríkissaksóknari skaut málinu til Landsréttar 20. desember 2019. Áfrýjað er dómi Héraðsdóms Reykjavíkur 27. nóvember 2019 í málinu nr. S-[…]/2019.

2 Ákæruvaldið krefst þess að ákærði verði sakfelldur í samræmi við ákæru og refsing hans þyngd.

3 Ákærði krefst þess aðallega að refsing hans verði milduð en til vara krefst hann vægustu refsingar sem lög leyfa.

Niðurstaða

4 Í máli þessu eru ákærða, sem stjórnarmanni og daglegum stjórnanda félaganna Fossavatns ehf. og Fálkahorns ehf. á rekstrarárunum 2009 til 2011, gefin að sök meiri háttar brot gegn lögum um tekjuskatt nr. 90/2003 og lögum um bókhald nr. 145/1994 sem og peningaþvætti. Fyrrnefnda félagið rann saman við það síðarnefnda á árinu 2010. Sem stjórnarmanni og daglegum stjórnanda félaganna bar ákærði ábyrgð á því að skattskil þeirra væru í réttu og góðu horfi og í samræmi við lög, sbr. 44. gr. laga nr. 138/1994 um einkahlutafélög.

5 Ákæru í máli þessu og framburði ákærða í héraði er lýst í hinum áfrýjaða dómi. Eins og þar greinir er ákærða í I. kafla ákæru gefið að sök að hafa með nánar tilgreindum hætti skilað efnislega röngu skattframtali fyrir Fossavatn ehf. vegna rekstrarársins 2009 og að hafa, eftir samruna félagsins við Fálkahorn ehf., staðið skil á efnislega röngum skattframtölum fyrir það félag vegna rekstraráranna 2010 og 2011. Nánar tiltekið er ákærða gefið að sök að hafa rekstrarárið 2009 eignfært ranglega í bókhaldi Fossavatns ehf. greiðslur á sölureikningum vegna framkvæmda við ótengda fasteign og að hafa gjaldfært óheimilar fyrningar af hinum offærðu eignum. Þá er honum, vegna Fálkahorns ehf., gefið að sök að hafa gjaldfært óheimilar fyrningar vegna rekstrarársins 2010 og að „vantelja söluhagnað í skattframtölum“ vegna sölu á fasteignum við Hafnargötu í Bolungarvík á árinu 2010 og Síðumúla í Reykjavík á árinu 2011. Er ákærða gefið að sök að hafa „[m]eð framangreindum hætti“ vanframtalið tekjur félaganna um samtals 55.648.011 krónur og komist hjá greiðslu tekjuskatts samtals að fjárhæð 10.940.363 krónur. Af sundurliðunum í ákærunni má nánar tiltekið ráða að offærð eignfærsla vegna Síðumúla nemi samtals 54.653.840 krónum, að ólögmætar fyrningar vegna sömu eignar nemi samtals 4.352.980 krónum og að vantalinn söluhagnaður vegna hennar nemi samtals 50.300.860 krónum. Á sama hátt greinir í ákæru að offærð eignfærsla vegna Hafnargötu nemi 994.171 krónu, að ólögmæt fyrning vegna sömu eignar nemi 29.825 krónum og að vantalinn söluhagnaður vegna hennar nemi samtals 964.346 krónum. Samkvæmt framangreindu verður ekki annað leitt af ákærunni en að sakarefnið sé það að ákveðnar fjárhæðir voru ranglega eignfærðar á framangreindar fasteignir og síðan einnig ranglega fyrndar, sem loks hafi valdið því að söluhagnaður vegna sömu eigna hafi verið vantalinn um framangreindar fjárhæðir. Eins og að framan greinir er af þessu síðan talið leiða að vanframtalinn tekjuskattsstofn hafi í heild numið samtals 55.648.011 krónum, sem samsvari annars vegar samtölu ólögmætra fyrninga og hins vegar samtölu vantalins söluhagnaðar. Ákæran er samkvæmt framangreindu skýr um það hver sú háttsemi er sem ákært er úr af, sbr. c-lið 1. mgr. 152. gr. laga nr. 88/2008.

6 Ákærði hefur játað þá háttsemi sem í I. ákærulið greinir ef frá er talið að hann kveður fjárhæðir vantalins söluhagnaðar lægri en greinir í ákæru. Að því leyti krefst hann staðfestingar á niðurstöðu hins áfrýjaða dóms þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að söluhagnaður vegna Síðumúla hafi numið 21.100.000 krónum og að söluhagnaður vegna Hafnargötu hafi numið 349.813 krónum, þannig að vanframtalinn tekjuskattsstofn nemi samtals 25.832.619 krónum og vangreiddur tekjuskattur samtals 4.989.576 krónum.

7 Fyrir Landsrétti skýrði ákæruvaldið fjárhæðir í ákæru þannig að það sem þar er tilgreint sem „[v]antalinn söluhagnaður vegna Hafnargötu“ og „[v]antalinn söluhagnaður vegna Síðumúla“ vísi í raun ekki til söluhagnaðar af stökum eignum heldur til heildaráhrifa hinna röngu skattskila á skattskyldu Fálkahorns ehf. Þannig hafi hin röngu skattskil í raun myndað „neikvæðan söluhagnað“ sem taka þurfi mið af þar sem hann hafi lækkað tekjuskattsstofn félagsins um hærri fjárhæð en sem nemur vantöldum söluhagnaði stakra eigna.

8 Samkvæmt 1. mgr. 12. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt telst söluhagnaður eigna mismunur á söluverði þeirra og stofnverði, að teknu tilliti til fenginna fyrninga og áður fengins söluhagnaðar eftir því sem nánar er ákveðið í 13. til 27. gr. laganna. Ákvæði 13. gr. laganna á við um eignir sem heimilt er að fyrna samkvæmt 33. gr. þeirra. Síðargreinda ákvæðið tekur til varanlegra rekstrarfjármuna sem notaðir eru til öflunar tekna í atvinnurekstri eða í sjálfstæðri starfsemi og rýrna að verðmæti við eðlilega notkun eða aldur, þar með talið mannvirkja. Samkvæmt 2. mgr. 13. gr. laganna telst hagnaður af sölu slíkra eigna mismunur á söluverði þeirra annars vegar og stofnverði þeirra að frádregnum áður fengnum fyrningum hins vegar. Um tap af sölu slíkra eigna er aftur á móti fjallað í 2. mgr. 24. gr. laganna en þar er kveðið á um að slíkt tap sé heimilt að gjaldfæra á söluári.

9 Samkvæmt gögnum málsins nam eignfærsla vegna eignar við Síðumúla í Reykjavík rekstrarárið 2009 samtals 54.653.840 krónum en af henni var einnig reiknuð 3% fyrning sem nam 1.639.615 krónum og aukafyrning að fjárhæð 1.073.750 krónur, samtals 2.713.365 krónur. Rekstrarárið 2010 var á ný færð 3% fyrning vegna þessarar eignar að fjárhæð 1.639.615 krónur. Fasteign þessi er færð í tveimur hlutum á skattframtal Fossavatns ehf. Með þessum færslum á skattframtali félagsins vegna rekstraráranna 2009 og 2010, sem ákærði hefur játað að voru rangar, var bókfært verð þess hluta eignarinnar sem eignfærslan tengdist í lok reikningsársins 2010 50.300.860 krónur, en bókfært verð hins hlutans nam 2.900.000 krónum. Samtals nam því stofnverð heildareignarinnar, að frádregnum fyrningum, 53.200.860 krónum (50.300.860 + 2.900.000). Báðir eignarhlutar voru seldir fyrir samtals 24.000.000 króna á reikningsárinu 2011. Samkvæmt því var tap upp á 29.200.860 krónur af sölu eignarinnar í skattskilum félagsins (24.000.000 – 53.200.860). Ef litið er fram hjá færslunum, sem ákærði hefur játað að voru rangar, átti ekki að eignfæra neinar endurbætur á eignina við Síðumúla. Samkvæmt því átti bókfært verð hennar að nema 2.900.000 krónum við sölu hennar. Samkvæmt því hefði átt að færa á skattframtal félagsins söluhagnað að fjárhæð 21.100.000 krónur (24.000.000 – 2.900.000). Samkvæmt ákæru nemur „vantalinn söluhagnaður vegna Síðumúla“ aftur á móti samtals 50.300.860 krónum, sem er í raun samtala framangreinds taps upp á 29.200.860 krónur og vantalins söluhagnaðar upp á 21.100.000 krónur, sem hefði þess í stað átt að telja fram.

10 Samkvæmt gögnum málsins nam eignfærsla vegna eignar við Hafnargötu í Bolungarvík rekstrarárið 2009 samtals 994.171 krónu en af henni var einnig reiknuð 3% fyrning sem nam 29.825 krónum. Fasteign þessi er færð í þremur hlutum á skattframtal Fossavatns ehf. Með þessum færslum á skattframtali félagsins vegna rekstrarársins 2009, sem ákærði hefur játað að voru rangar, var bókfært verð þess hluta eignarinnar sem eignfærslan tengdist í lok reikningsársins 5.885.138 krónur. Bókfært verð annarra hluta fasteignarinnar nam annars vegar 1.500.000 krónum og hins vegar 3.229.394 krónum. Samtals nam því stofnverð heildareignarinnar, að frádregnum fyrningum, 10.614.532 krónum (5.885.138 + 1.500.000 + 3.229.394). Allir eignarhlutarnir voru seldir fyrir samtals 10.000.000 króna á reikningsárinu 2010. Samkvæmt því var tap upp á 614.532 krónur af sölu eignarinnar í skattskilum félagsins (10.000.000 – 10.614.532). Ef litið er fram hjá færslunum sem ákærði hefur játað að voru rangar átti bókfært verð viðkomandi hluta eignarinnar að Hafnargötu í lok reikningsársins að nema 4.920.792 krónum í stað 5.885.138 krónum og stofnverð allra þriggja hluta fasteignarinnar, að frádregnum fyrningum, samtals 9.650.186 krónum (1.500.000 + 3.229.394 + 4.920.792) við sölu hennar. Samkvæmt því hefði átt að færa á skattframtal félagsins söluhagnað að fjárhæð 349.814 krónur (10.000.000– 9.650.186). Samkvæmt ákæru nemur „vantalinn söluhagnaður vegna Hafnargötu“ aftur á móti samtals 964.346 krónum, sem er í raun samtala framangreinds taps upp á 614.532 krónur og vantalins söluhagnaðar upp á 349.814 krónur, sem hefði þess í stað átt að telja fram.

11 Samkvæmt 1. mgr. 180. gr. laga nr. 88/2008 má hvorki dæma ákærða fyrir aðra hegðun en þá sem í ákæru greinir né heldur dæma aðrar kröfur á hendur honum. Af ákæru verður ekki ráðið að sú háttsemi sem ákært er út af nái til þess að hafa oftalið sölutap af fasteignunum við Hafnargötu í Bolungarvík og Síðumúla í Reykjavík, sem hafi haft nánar tilgreind áhrif á heildarskattskil félagsins Fálkahorns ehf., heldur er ákæran þvert á móti takmörkuð við þá háttsemi að hafa offært eignfærslur, talið fram ólögmæta fyrningu og vantalið söluhagnað vegna framangreindra eigna. Fjárhæðir offærðra eignfærslna og fyrninga sem greinir í ákæru eru óumdeildar í málinu og í samræmi við gögn þess. Eins og að framan greinir verður jafnframt með vísan til gagna málsins talið sannað að vantalinn söluhagnaður samkvæmt 1. mgr. 12. gr. og 2. mgr. 13. gr. laga nr. 90/2003 nemi samtals 21.449.814 krónum, eða 21.100.000 krónum vegna Síðumúla og 349.814 krónum vegna Hafnargötu. Eins og ákæran eru úr garði gerð verður ákærði aftur á móti ekki dæmdur fyrir að hafa oftalið sölutap á skattframtölum félagsins.

12 Í ákæru er þess getið að vegna brota ákærða hafi tekjuskattsstofn Fálkahorns ehf. verið vanframtalinn um samtals 55.648.011 krónur og að vangreiddur tekjuskattur hafi numið samtals 10.940.363 krónum. Vegna þeirrar háttsemi sem ákæra tekur til og samkvæmt því sem að framan er rakið voru tekjur félagsins vegna rekstraráranna 2009 til og með 2011 aftur á móti vantaldar um samtals 25.832.619 krónur (21.449.814 + 2.713.365 + 1.639.615 + 29.825). Að teknu tilliti til þess tekjuskattshlutfalls sömu rekstrarára sem í ákæru greinir verður talið sannað að skattalegur ávinningur af sömu háttsemi hafi numið 4.989.576 krónum (411.479 vegna rekstrarársins 2009 + 358.097 vegna rekstrarársins 2010 + 4.220.000 vegna rekstrarársins 2011). Var með framangreindum hætti ranglega greint frá atriðum sem máli skiptu um tekjuskatt félagsins, sbr. 1. mgr. 109. gr. laga nr. 90/2003. Samkvæmt öllu framangreindu og með vísan til játningar ákærða verður ákærði sakfelldur fyrir offærðar eignfærslur og ólögmætar fyrningar, sem eru réttilega greindar í ákæru, og fyrir að hafa vantalið söluhagnað upp á samtals 21.449.814 krónur. Eru brot ákærða samkvæmt I. kafla ákæru réttilega heimfærð til refsiákvæða í ákæru.

13 Í II. kafla ákæru er ákærða í 1. tölulið gefin að sök rangfærsla bókhalds og ársreiknings Fossavatns ehf. rekstrarárið 2009 með því að eignfæra í bókhaldi þess greiðslur félagsins á sölureikningum vegna framkvæmda við ótengda fasteign sem varanlegar endurbætur á tveimur fasteignum í eigu félagsins og fyrna síðan þær endurbætur. Er rakið í ákæru að eignfærslur í bókhaldi félagsins hafi verið offærðar um samtals 55.648.011 krónur og að gjaldfærðar óheimilar fyrningar hafi numið samtals 2.743.190 krónum. Í 2. tölulið II. kafla ákæru er ákærða gefið að sök að hafa fært í bókhald Fossavatns ehf. rekstrarárið 2009 samtals 16 sölureikninga sem hafi verið breytt með nánar tilgreindum hætti, eins og nánar er rakið í ákæru. Ákærði hefur játað sök samkvæmt II. kafla ákæru. Með vísan til játningar hans og gagna málsins verður hann sakfelldur fyrir þá háttsemi sem í þessum kafla ákæru greinir og eru brot hans þar rétt heimfærð til refsiákvæða.

14 Í III. kafla ákæru er ákærða gefið að sök að hafa nýtt ávinning af brotum samkvæmt I. kafla hennar, samtals að fjárhæð 10.940.363 krónur, í þágu félagsins. Háttsemi ákærða samkvæmt þessum kafla ákæru er talin varða við 1. mgr. sbr. 2. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Í 1. mgr. er lögð fangelsisrefsing allt að sex árum við því að nýta eða afla sér eða öðrum ávinnings af broti gegn lögunum eða refsiverðu broti á öðrum lögum og samkvæmt 2. mgr. skal sá sem framið hefur frumbrot og fremur jafnframt brot samkvæmt 1. mgr. sæta sömu refsingu og þar greinir. Ákvæði 264. gr. almennra hegningarlaga var breytt í núverandi horf með 7. gr. laga nr. 149/2009, sem tóku gildi 1. janúar 2010. Með þeirri lagabreytingu var svokallað sjálfsþvætti, sem lýst er í 2. mgr. ákvæðisins, gert refsivert.

15 Ákærði gengst við þeirri háttsemi sem í III. kafla ákæru greinir en ber fyrir sig að þar sem ákvæði 2. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga um sjálfsþvætti hafi ekki tekið gildi fyrr en 1. janúar 2010 beri ekki að gera honum refsingu vegna rekstrarársins 2009 auk þess sem brotaandlagið nemi lægri fjárhæð en í ákæru greinir.

16 Í 1. mgr. 2. gr. almennra hegningarlaga segir meðal annars að hafi refsilöggjöf breyst frá því að verknaður var framinn til þess er dómur gengur skuli dæma eftir nýrri lögunum, bæði um refsinæmi verknaðar og refsingu. Aldrei megi þó dæma refsingu nema heimild hafi verið til þess í lögum þegar verk var framið og ekki þyngri refsingu en orðið hefði eftir þeim lögum. Sama leiðir einnig af 1. mgr. 69. gr. stjórnarskrárinnar og 1. mgr. 7. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Í dómi Hæstaréttar 25. mars 2021 í máli nr. 29/2020 var því slegið föstu að niðurstaða um það hvort fallist verði á vörn ákærða um bann við afturvirkni refsilaga ráðist fyrst og fremst af því hvenær sú háttsemi ákærða, sem í ákæru er lýst að varði við 1., sbr. 2. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga, teljist hafa staðið yfir og hvenær henni hafi lokið.

17 Í III. kafla ákæru er háttsemi ákærða lýst þannig að hann hafi nýtt ávinning af brotum samkvæmt I. kafla ákæru sem ná til rekstraráranna 2009-2011. Skattalegur ávinningur af brotum ákærða vegna rekstrarársins 2009 gat aftur á móti fyrst orðið til eftir álagningu skatta á félagið Fossavatn ehf. gjaldárið 2010 og varð því ekki nýttur í þágu félagsins frá fyrra tímamarki. Sú háttsemi sem ákærða er gefin að sök í III. kafla ákæru átti sér því stað eftir að sjálfsþvætti var gert refsivert með lögum nr. 149/2009.

18 Með vísan til framangreinds og játningar ákærða verður hann sakfelldur fyrir þá háttsemi sem í III. kafla ákæru greinir, en þó þannig að í samræmi við niðurstöður dómsins um I. kafla ákæru vanframtaldi hann tekjur Fálkahorns ehf. vegna rekstraráranna 2009 til og með 2011 um samtals 25.832.619 krónur sem hafði í för með sér skattalegan ávinning að fjárhæð 4.989.576 krónur. Er háttsemin rétt heimfærð til refsiákvæða í ákæru.

19 Ákærði hefur unnið sér til refsingar samkvæmt þeim ákvæðum almennra hegningarlaga, laga nr. 90/2003 og laga nr. 145/1994 sem í ákæru greinir. Hann hefur ekki áður sætt refsingu. Við ákvörðun refsingar ber að líta til 6. töluliðar 1. mgr. 70. gr. almennra hegningarlaga, en ásetningur ákærða var einbeittur og fól í sér að reikningar, sem voru ótengdir rekstri félagsins og hafði að hluta til verið breytt, voru færðir í bókhald þess. Þá stóðu brotin yfir í þrjú ár. Á hinn bóginn ber að líta til þess að ákærði hefur játað brot sín og að skattskuldir félaganna hafa verið greiddar að fullu ásamt álagi. Þá verður að líta til þess langa tíma sem rannsókn málsins hefur tekið.
Rannsókn vegna rekstrarársins 2009 hófst hjá skattrannsóknarstjóra ríkisins 23. febrúar 2015 og lauk með skýrslu 27. júlí sama ár. Skattrannsóknarstjóri vísaði málinu til rannsóknar héraðssaksóknara með bréfi 8. mars 2016 en rannsókn hjá embættinu hófst ekki fyrr en í ágúst 2018. Ákæra var síðan gefin út 13. júní 2019. Þessi dráttur á meðferð málsins, sem ákærða verður ekki kennt um, hefur ekki verið útskýrður. Þegar litið er til alls þessa, og að teknu tilliti til ákvæðis 77. gr. almennra hegningarlaga, verður hinn áfrýjaði dómur staðfestur um fangelsisrefsingu ákærða og skilorðsbindingu hennar.

20 Samkvæmt 1. mgr. 109. gr. laga nr. 90/2003 ber ákærða einnig að greiða fésekt allt að tífaldri skattfjárhæð af þeim skattstofni sem undan var dreginn og aldrei lægri en nemur tvöfaldri skattfjárhæðinni. Eins og að framan greinir verður talið sannað að skattalegur ávinningur af brotum ákærða samkvæmt I. ákærulið nemi 4.989.576 krónum. Í því sambandi verður engu talið breyta þótt 14. gr. laga nr. 90/2003 heimili skattaðila að fresta skattskyldum söluhagnaði um tvenn áramót, eins og ákærði vísar til, enda taldi ákærði fram tap af sölu eignanna. Að því gættu sem að framan greinir um ákvörðun fangelsisrefsingar og að öðru leyti með vísan til forsendna hins áfrýjaða dóms verður hann staðfestur um greiðslu sektar og vararefsingu.

21 Ákvæði hins áfrýjaða dóms um sakarkostnað verða staðfest.

22 Samkvæmt 2. mgr. 237. gr. laga nr. 88/2008 greiðist allur áfrýjunarkostnaður málsins úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda ákærða sem ákveðin verða að meðtöldum virðisaukaskatti eins og í dómsorði greinir.

23 Það athugast að rökstuðningur héraðsdóms um fjárhæðir vantalins söluhagnaðar uppfyllir ekki kröfur f- og g-liða 2. mgr. 183. gr. laga nr. 88/2008 um samningu dóms. Er þetta aðfinnsluvert.

Dómsorð: 

Hinn áfrýjaði dómur skal vera óraskaður.

Allur áfrýjunarkostnaður málsins greiðist úr ríkissjóði, þar með talin málsvarnarlaun skipaðs verjanda ákærða, Gests Jónssonar lögmanns, 1.178.000 krónur.

Dómur Héraðsdóms Reykjavíkur 27. nóvember 2019

Árið 2019, miðvikudaginn 27. nóvember, er á dómþingi Héraðsdóms Reykjavíkur, sem háð er í Dómhúsinu við Lækjartorg af Guðjóni St. Marteinssyni héraðsdómara, kveðinn upp dómur í málinu nr. S- […]/2019: Ákæruvaldið gegn Gunnari Torfasyni en málið var dómtekið samdægurs.

Málið er höfðað með ákæru Héraðssaksóknara, dagsettri 13. júní 2019, á hendur:

„Gunnari Torfasyni, […] […], Reykjavík, fyrir meiri háttar brot gegn skattalögum og lögum um bókhald og peningaþvætti sem stjórnarmanni og daglegum stjórnanda einkahlutafélagsins Fossavatns, kt. […], rekstrarárið 2009, og stjórnarmanni og framkvæmdastjóra einkahlutafélagsins Fálkahorns, kt. […], rekstrarárin 2010 og 2011, en fyrrnefnda félagið rann saman við Fálkahorn ehf. (þá Króknes ehf.) á árinu 2010:

I

Fyrir að hafa staðið skil á efnislega röngu skattframtali fyrir Fossavatn ehf. gjaldárið 2010, vegna rekstrarársins 2009, með því að eignfæra ranglega í bókhaldi félagsins greiðslur á sölureikningum vegna framkvæmda við ótengda fasteign, sem varanlegar endurbætur tveggja fasteigna í eigu félagsins, við Síðumúla í Reykjavík og Hafnargötu í Bolungarvík, og jafnframt gjaldfæra óheimilar fyrningar af þessum offærðu eignfærslum í bókhaldi og skattframtali félagsins. Einnig fyrir að hafa staðið skil á efnislega röngum skattframtölum fyrir Fálkahorn ehf. gjaldárin 2011 og 2012, vegna rekstraráranna 2010 og 2011, með því að gjaldfæra óheimilar fyrningar af hinum offærðu eignum í skattframtali félagsins fyrra árið og vantelja söluhagnað í skattframtölum bæði árin vegna sölu á fasteignunum að Hafnargötu á árinu 2010 og Síðumúla á árinu 2011. Með framangreindum hætti vanframtaldi ákærði tekjur Fálkahorns ehf., áður Fossavatns ehf., í skattframtölum félagsins vegna rekstraráranna 2009 til og með 2011, um samtals 55.648.011 krónur, sem skattskyldar eru samkvæmt B-lið 1. mgr. 7. gr. laga um tekjuskatt nr. 90/2003 og komst hjá greiðslu tekjuskatts samtals að fjárhæð 10.940.363 krónur, sem sundurliðast svo:

Rekstrarárið 2009 (Fossavatn ehf.): Offærð eignfærsla – Síðumúli 33, Reykjavík:	kr.	54.653.840
Offærð eignfærsla – Hafnargata, Bolungarvík:	kr.	994.171
Offærð eignfærsla samtals:	kr.	55.648.011
Ólögmæt fyrning vegna Síðumúla:	kr.	2.713.365
Ólögmæt fyrning vegna Hafnargötu:	kr.	29.825
Vanframtalinn tekjuskattstofn	kr.	2.743.190
Vangreiddur tekjuskattur, 15%:	kr.	411.479
Rekstarárið 2010 (Fálkahorn ehf.): Fasteign við Hafnargötu, Bolungarvík, seld
Ólögmæt fyrning vegna Síðumúla:	kr.	1.639.615
Vantalinn söluhagnaður vegna Hafnargötu:	kr.	964.346
Vanframtalinn tekjuskattstofn	kr.	2.603.961
Vangreiddur tekjuskattur, 18%:	kr.	468.713
Rekstarárið 2011 (Fálkahorn ehf.): Fasteign Síðumúla 33, Reykjavík, seld
Vantalinn söluhagnaður vegna Síðumúla:		kr. 50.300.860
Vanframtalinn tekjuskattstofn	kr.	50.300.860
Vangreiddur tekjuskattur, 20%:	kr.	10.060.172
Vanframtalinn tekjuskattstofn samtals:	kr.	55.648.011
Vanframtalinn tekjuskattur samtals:	kr.	10.940.363

II

1. Með því að hafa rangfært bókhald og ársreikning Fossavatns ehf. rekstrarárið 2009 þegar greiðslur félagsins á sölureikningum vegna framkvæmda við ótengda fasteign voru eignfærðar í bókhaldi þess sem varanlegar endurbætur á tveimur fasteignum í eigu félagsins og þær endurbætur síðan fyrndar. Eignfærslur í bókhaldi félagsins voru offærðar um samtals 55.648.011 krónur og jafnframt gjaldfærðar óheimilar fyrningar af þessum offærðu eignfærslum samtals að fjárhæð 2.743.190 krónur.

2. Með því að hafa fært í bókhald Fossavatns ehf. rekstrarárið 2009 13 sölureikninga frá A ehf. og þrjá sölureikninga frá B ehf., sem hafði verið breytt þannig að afmáð höfðu verið auðkenni útgefanda í haus og neðanmáls svo ekki kemur fram frá hvaða viðskiptaaðila sölureikningarnir koma og afmáðar skýringar og upplýsingar á 12 af reikningunum frá A ehf. og af tveimur reikninganna frá B ehf., svo ekki kemur fram að þeir eru vegna vinnu við ótengda fasteign. Þessir reikningar eru hluti af þeim sölureikningum sem tilgreindir eru í 1. tölulið.

III

Með því að hafa nýtt ávinning af brotum samkvæmt I. kafla ákæru, 10.940.363 krónur, í þágu félagsins. Brot ákærða samkvæmt I. kafla ákæru teljast varða við 1. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 1. mgr. 109. gr. laga um tekjuskatt nr. 90/2003.
Brot ákærða samkvæmt 1. tölulið II. kafla ákæru teljast varða við 2. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 36. gr. og 1., 3. og 5. tölulið 1. mgr. 37. gr. laga nr. 145/1994, um bókhald og brot ákærða samkvæmt 2. tölulið II. kafla teljast einnig varða við 2. mgr. 262. gr. almennra hegningarlaga, sbr. 36. gr. og 1. og 3. tölulið 1. mgr. 37. gr. laga um bókhald.
Brot ákærða samkvæmt III. kafla ákæru teljast varða við 1. mgr., sbr. 2. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940.

Þess er krafist að ákærði verði dæmdur til refsingar og greiðslu alls sakarkostnaðar.“

Verjandi ákærða krefst vægustu refsingar sem lög leyfa og að refsivist ef dæmd verður verði skilorðsbundin. Málsvarnarlauna er krafist úr ríkissjóði samkvæmt tímaskýrslu.
Við skýrslutöku af ákærða hjá lögreglu gerði hann athugasemdir við fjárhæðir sem nú hafa verið teknar upp í I. kafla ákæru. Ekki er ástæða til að rekja framburð ákærða hjá lögreglu frekar.

Nú verður rakinn framburður ákærða fyrir dómi 

Ákæruliðir I og III

Ákærði kvaðst hafa verið stjórnarmaður og daglegur stjórnandi Fossavatns ehf. rekstrarárið 2009 og stjórnarmaður og framkvæmdastjóri Fálkahorns ehf. rekstrarárin 2010 og 2011 og að fyrrnefnda félagið hefði runnið saman við Fálkahorn ehf., þá Krókanes ehf., á árinu 2010, allt eins og lýst er í inngangskafla ákærunnar. Þá kvað ákærði lýsingu þessara ákæruliða rétta, utan fjárhæðir. Ákærði kvað ekki ágreining um að fjárhæðir væru offærðar í eignafærslu og ólögmætar fyrningar gjaldfærðar eins og ákært er fyrir, né að söluhagnaður hefði verið vanframtalinn. Hann kvað hins vegar rangt að félagið hefði vangreitt tekjuskatt að fjárhæð 10.940.363 krónur. Ákærði kvað vangreiddan tekjuskatt í raun vera helmingi lægri og vísaði til verjanda, sem greindi frá því og vísaði til gagna sem sýndu að vangreiddur tekjuskattur væri 4.989.576 krónur.

Ákærði játaði sök samkvæmt III. kafla ákæru, fyrir utan það að hann taldi brotaandlag nema þeirri fjárhæð sem hann játar að ekki hafi verið greiddur af tekjuskattur, eða að fjárhæð 4.989.576 krónur, eins og áður var rakið. Þá kvaðst ákærði telja að lækka bæri þessa fjárhæð sem næmi vangreiddum tekjuskatti vegna rekstrarársins 2009, þar sem umrætt ákvæði almennra hegningarlaga, sem hann er sakaður um að hafa brotið gegn, hefði ekki tekið gildi fyrr en 1. janúar 2010, en það útiloki sakfellingu vegna rekstrarársins 2009.

Fram kom hjá ákærða að hann hefði greitt skatta sem lagðir hefðu verið á félögin auk álags.

Niðurstaða ákæruliða I og III

Ákærði var stjórnarmaður og daglegur stjórnandi Fossavatns ehf. rekstrarárið 2009 og stjórnarmaður og framkvæmdastjóri Fálkahorns ehf. rekstrarárin 2010 og 2011 og ber sem slíkur refsiábyrgð á háttseminni sem í ákæru greinir eins og lög áskilja.

Ákæruliður I

Í þessum kafla er m.a. ákært fyrir að vantelja söluhagnað á skattframtölum rekstrarárin 2010 og 2011 vegna sölu á fasteignunum að Hafnargötu á árinu 2010 og Síðumúla á árinu 2011, eins og nánar er lýst í ákæru. Í 12. og 13. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt er skilgreindur söluhagnaður eigna. Með hliðsjón af þessum lagaákvæðum er það mat dómsins að vantalinn söluhagnaður vegna Hafnargötu og Síðumúla nemi ekki þeim fjárhæðum sem taldar eru í ákæru og ákærða er gefið að sök að hafa vantalið. Fallist er á með ákærða, og svo sem fram kemur í gögnum málsins, að söluhagnaður vegna Hafnargötu sé 349.813 krónur og söluhagnaður vegna Síðumúla sé 21.100.000 krónur. Samkvæmt þessu nemur vanframtalinn tekjuskattsstofn samtals 25.832.619 krónum og vangreiddur tekjuskattur samtals 4.989.576 krónum, samkvæmt I. kafla ákæru.

Er sannað með játningu ákærða og með öðrum gögnum málsins að ákærði hafi gerst sekur um þá háttsemi sem í þessum kafla ákæru greinir, að teknu tilliti til þess sem síðast var rakið um brotaandlag.

Ákæruliður III

Í þessum kafla ákæru er ákærða gefið að sök peningaþvætti með því að hafa nýtt ávinning af brotum samkvæmt I. kafla í þágu félagsins, eins og lýst er. Brot ákærða eru talin varða við 1. mgr., sbr. 2. mgr., 264. gr. almennra hegningarlaga. Lagagrein þessari var bætt inn í almenn hegningarlög með lögum nr. 149/2009, sem tóku gildi 1. janúar 2010. Samkvæmt því verður ákærði ekki sakfelldur fyrir peningaþvætti að því er varðar nýtingu ágóða af brotum sem talin eru framin á árinu 2009. Brotaandlag samkvæmt þessum kafla ákæru lækkar því sem þessu nemur, sbr. framanritað.

Sannað er með skýlausri játningu ákærða að hann hafi gerst sekur um háttsemina sem í þessum ákærulið greinir, utan árið 2009, en samkvæmt þessu verður brotaandlagið 4.578.097 krónur, þar sem sýknað er af broti sem talið var framið á árinu 2009 af ástæðum sem raktar voru.

Ákæruliður II töluliðir 1 og 2

Ákærði játar sök samkvæmt báðum töluliðum þessa kafla ákæru og er skírskotað til ákærunnar um lýsingu málavaxta vegna þessara ákæruliða.

Brot ákærða eru rétt færð til refsiákvæða í ákærunni.
Ákærði hefur játað brot sín hreinskilnislega og er það virt til refsilækkunar. Mjög langur tími er liðinn frá því að brotin voru framin. Skattskuldir félaganna hafa verið greiddar að fullu ásamt álagi. Refsing ákærða, sem ekki hefur áður gerst brotlegur við lög, er ákvörðuð með hliðsjón af 77. gr. almennra hegningarlaga og þykir hæfilega ákvörðuð fangelsi í þrjá mánuði sem skilorðsbinda skal svo sem greinir í dómsorði. Auk refsivistar ber að gera ákærða sektarrefsingu, sbr. tilvitnuð lagaákvæði í ákæru.

Að öllu framanrituðu virtu og teknu tilliti til dómaframkvæmdar í sambærilegum málum þykir ekki unnt að miða sektarfjárhæð við lágmark samkvæmt lögum eins og á stendur. Ákærða er því gert að greiða 12.300.000 króna sekt í ríkissjóð innan fjögurra vikna frá uppsögu dómsins að telja, en sæti ella fangelsi í sjö mánuði, en frá sektarrefsingunni hefur verið dreginn skattur af álagi sem félaginu var gert að greiða.
Ákærði greiði 2/3 hluta 1.839.230 króna málsvarnarlauna Almars Þórs Möller lögmanns á móti 1/3 hluta sem greiðist úr ríkissjóði. Tekið hefur verið tillit til virðisaukaskatts við ákvörðun þóknunar verjanda.
Sigríður Árnadóttir aðstoðarsaksóknari flutti málið fyrir ákæruvaldið. Guðjón St. Marteinsson héraðsdómari kveður upp dóminn.

Dómsorð:

Ákærði, Gunnar Torfason, sæti fangelsi í þrjá mánuði en fresta skal fullnustu refsingarinnar skilorðsbundið í tvö ár frá birtingu dómsins að telja og falli refsing hans niður að þeim tíma liðnum haldi ákærði almennt skilorð 57. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940, sbr. 4. gr. laga nr. 22/1955.

Ákærði greiði 12.300.000 króna sekt í ríkissjóð innan fjögurra vikna frá uppsögu dómsins að telja, en sæti ella fangelsi í sjö mánuði.

Ákærði greiði 2/3 hluta 1.839.230 króna málsvarnarlauna Almars Þórs Möller lögmanns á móti 1/3 hluta sem greiðist úr ríkissjóði.