Ferðaþjónusta

Ferðaþjónusta og önnur ferðatengd þjónusta er almennt virðisaukaskattsskyld í almennu skatthlutfalli virðisaukaskatts, 24%, eða í lægra skatthlutfalli virðisaukaskatts, 11%. Í einstaka tilvikum er ferðatengd þjónusta undanþegin virðisaukaskatti, svo sem sala á veiðileyfum í ár og vötn. Hér á eftir verður gerð nánari grein fyrir virðisaukaskatti af starfsemi sem tengist ferðaþjónustu en tekið skal fram að umfjöllunin er ekki tæmandi.

Sala á gistiþjónustu

Útleiga hótel- og gistiherbergja og útleiga tjaldstæða er í lægra skatthlutfalli sem og önnur gistiþjónusta þegar leigt er til skemmri tíma en eins mánaðar.

Önnur gistiþjónusta

Önnur gistiþjónusta en útleiga hótel- og gistiherbergja og tjaldstæða er skattskyld í 11% skatthlutfalli þegar leigt er til skemmri tíma en eins mánaðar. Hér má nefna gistingu á einkaheimilum, sveitabæjum, veiðihúsum, í sumarbústöðum, og gistiskálum hvers konar.

Hafi aðili að einhverju leyti með höndum sölu á gistingu til skemmri tíma en eins mánaðar, ber honum að innheimta 11% virðisaukaskatt af starfsemi sinni.

Hafi aðili hins vegar eingöngu með höndum leigu á húsnæði til lengri tíma en eins mánaðar, telst starfsemi hans til fasteignaleigu sem er undanþegin virðisaukaskatti, enda séu almenn skilyrði fasteignaleigu uppfyllt. Í þessu sambandi ber að nefna að aðstöðuleiga er virðisaukaskattsskyld þjónusta í 24% skatthlutfalli.

Sala á gistiþjónustu í blandaðri starfsemi

Almenna reglan er sú að hafi aðili að einhverju leyti með höndum sölu á annarri gistingu en hótel- og gistiherbergi eða tjaldstæði, til skemmri tíma en eins mánaðar, ber honum að innheimta 11% virðisaukaskatt af starfsemi sinni.. Aðili sem rekur skattskylda gistiþjónustu hluta úr ári og fasteignaleigu hluta úr ári telst vera með blandaða starfsemi enda hafi hann með höndum sölu á skattskyldri gistiþjónustu í fimm mánuði á ári eða skemur

Tjaldstæði

Útleiga tjaldstæða ber 11% virðisaukaskatt hvort sem leigt er til skemmri eða lengri tíma en eins mánaðar. Aðgangur að rafmagni, salernisaðstöðu og sturtum á tjaldstæði telst hluti af gistiþjónustunni og því skattskyldur í sama skatthlutfalli, hvort sem sú þjónusta er innifalin í aðgangseyri að tjaldsvæði. Ef aðgangur að rafmagni, salernisaðstöðu og sturtu er ekki í neinum tengslum við sölu á gistingu þá ber sú þjónusta 24% virðisaukaskatt.

Innskattur vegna gistiþjónustu

Almennar reglur gilda um frádrátt innskatts í virðisaukaskattsskyldri gistiþjónustu.

Selji aðili skattskylda gistiþjónustu í blandaðri starfsemi getur hann nýtt sér innskatt í sama hlutfalli og sala skattskyldrar vöru og þjónustu (án virðisaukaskatts) er af heildarveltu ársins. Ef húsnæði er notað að hluta fyrir gistiþjónustu en að hluta til annarra nota þar sem engum frádráttarrétti er til að dreifa er heimilt að telja til innskatts virðisaukaskatt vegna aðkeyptrar vinnu við endurbætur, viðgerðir og viðhald að því leyti sem þessi vinna varðar beinlínis þann hluta húsnæðisins sem notaður er fyrir skattskyldan rekstur. Skilyrði er að seljandi vinnu eða þjónustu taki fram á sölureikningi sínum við hvaða hluta húsnæðisins hafi verið unnið. Ef slík vinna varðar ekki beinlínis ákveðinn hluta húsnæðisins er heimilt að reikna virðisaukaskatt til innskatts í sama hlutfalli og flatarmál þess hluta eignar sem notuð er vegna skattskyldrar starfsemi er af heildarflatarmáli eignarinnar.

Sá sem rekur gistiþjónustu í heimahúsi getur ekki talið til innskatts virðisaukaskatt af aðföngum er varðar öflun eða rekstur íbúðarhúsnæðis nema að því er varðar sérgreindan hluta húsnæðisins þar sem starfsemin fer fram og ef það er notað að öllu leyti fyrir starfsemina. Ef aðili á engan innskattsrétt, eða einungis að hluta, getur hann sótt um endurgreiðslu á virðisaukaskatti vegna vinnu manna á byggingarstað. Hins vegar getur hann talið til innskatts þau aðföng er sannarlega varða gistiþjónustu s.s. rúm, dýnur, sængurver o.fl.

Ef atvinnuhúsnæði (til gistiþjónustu) og íbúðarhúsnæði er í sömu byggingu verður skipting í þessa tvo flokka húsnæðis að liggja fyrir á formlegan hátt með skráningu í fasteignaskrá Þjóðskrár Íslands ef telja á aðföng vegna húsnæðisins til innskatts. Liggi slík skráning fyrir er skráðum aðila heimilt að telja til innskatts virðisaukaskatt af byggingarframkvæmdum o.s.frv. við atvinnuhúsnæðið, enda noti hann það einungis fyrir skattskylda starfsemi sína og ekki á neinn hátt til íbúðar.

Verði breyting á forsendum fyrir frádrætti innskatts vegna skattskyldrar starfsemi, t.d. ef aðili hættir með virðisaukaskattsskylda gististarfsemi, ber að leiðrétta áður fenginn innskatt af varanlegum rekstrarfjármunum eftir nánari reglum sem fram koma í reglugerð um innskatt.

Veitingaþjónusta – sala á matvörum

Sala á matvörum og öðrum vörum til manneldis, eins og skilgreint er í viðauka við lög um virðisaukaskatt, ber virðisaukaskatt í 11% skatthlutfalli. Sala veitingahúsa á tilreiddum mat og veisluþjónusta er einnig skattskyld í 11% skatthlutfalli, þar með talin sala áfengis og áfengra drykkja.

Aðstöðuleiga, t.d. fyrir veitingar og samkomur, er aftur á móti skattskyld í almennu skatthlutfalli virðisaukaskatts, 24%, og sama gildir um aðgangseyri að dansleik.

Fólksflutningar innanlands

Almenningssamgöngur eru undanþegnar virðisaukaskatti. Undanþágan nær einnig til skipulagðrar ferðaþjónustu fatlaðs fólks, skipulagðrar ferðaþjónustu aldraðra, skipulagðs flutnings skólabarna, sjúkraflutninga og aksturs leigubifreiða. Að því leyti sem fólksflutningar eru undanþegnir virðisaukaskatti nær undanþágan einnig til farangurs farþega og flutnings ökutækja sem er í beinum tengslum við flutning farþega. Til farangurs í þessu sambandi teljast m.a. reiðhjól og hjólastólar.

Aðrir fólksflutningar en að framan greinir eru skattskyldir í lægra skatthlutfalli, þar með talin ýmiss konar skipulagðar hópferðir undir leiðsögn í afþreyingarskyni, svo sem hestaferðir, vélsleðaferðir, fjórhjólaferðir, hvalaskoðunarferðir, sjóstangaveiðiferðir og útsýnisferðir.

Skattskyldan í hinu lægra skatthlutfalli virðisaukaskatts gildir einnig um farangur farþega og afnot af búnaði sem skipuleggjandi ferðar leggur farþegum til í ýmiss konar skipulagðar hópferðir undir leiðsögn í afþreyingarskyni. Það telst aftur á móti til skattskyldrar lausafjárleigu í almennu skatthlutfalli virðisaukaskatts ef annar en skipuleggjandi farar leggur farþega til búnað og fararskjóta í ferðina og ef afnotarétturinn takmarkast ekki að öllu leyti við hana.

Fólksflutningar milli landa

Þegar um er að ræða fólksflutninga milli landa er veltan vegna þeirra fólksflutninga undanþegin virðisaukaskatti, þ.e. veltan er sérstaklega undanþegin þótt þjónustan sem slík falli ekki undir framangreinda undanþágu. Í því felst að ekki ber að innheimta virðisaukaskatt af slíkum fólksflutningum. Í þeim tilvikum nýtur söluaðili engu að síður frádráttarréttar í formi innskatts af aðföngum sínum ólíkt því sem á við um almenningssamgöngur.

Þjónusta leiðsögumanna

Ferðaleiðsögn er í lægra skatthlutfalli 11%, þar með talin þjónusta sjálfstæðra leiðsögumanna í atvinnuskyni og skiptir ekki máli hvort þeir selji þjónustu sína til aðila sem hafa með höndum starfsemi undanþegna virðisaukaskatti eða til aðila sem hafa með höndum virðisaukaskattsskylda starfsemi.

Þjónusta bifreiðastjóra

Virðisaukaskattsskyld þjónusta bifreiðastjóra getur ýmist fallið undir 11% eða 24% skatthlutfall. Þjónustan getur á hinn bóginn einnig talist til undanþeginnar starfsemi.

Bifreiðastjóri á eigin bifreið

Selji bifreiðastjóri fólksflutninga á eigin bifreið til ferðaþjónustufyrirtækis í virðisaukaskattsskyldum fólksflutningum ber þjónusta hans 11% virðisaukaskatt. Selji bifreiðastjóri fólksflutninga á eigin bifreið til aðila í undanþegnum almenningssamgöngum ber þjónusta hans ekki virðisaukaskatt. Í þeim tilfellum sem aðili selur fólksflutninga hvorutveggja sem skattskylda og undanþegna telst hann vera í blandaðri starfsemi. Sjá hér neðar upplýsingar um blandaða sölu.

Bifreiðastjóri án eigin bifreiðar

Bifreiðastjóri án eigin bifreiðar telst selja akstursþjónustu sem ávallt ber 24% virðisaukaskatt. Ekki skiptir í því tilfelli máli hvort um sé að ræða virðisaukaskattsskylda eða undanþegna fólksflutninga í almenningssamgöngum.

Þjónusta leiðsögumanns og bifreiðastjóra hjá sama aðila

Selji aðili fólksflutninga og þjónustu leiðsögumanns á sama tíma fellur hvor þjónustan fyrir sig í 11% skatthlutfall og þarf því ekki sundurliðun á reikningi. Selji aðili á hinn bóginn samtímis akstursþjónustu, þ.e. þjónusta bifreiðastjóra án eigin bifreiðar sem fellur í 24% skatthlutfall virðisaukaskatts, og leiðsöguþjónustu, sem fellur í 11% skatthlutfall virðisaukaskatts, ber að sundurliða hvora þjónustuna fyrir sig á reikningi vilji hann halda leiðsöguþjónustunni í 11% skatthlutfalli. Komi engin sundurliðun fram á reikningnum ber aðilanum að leggja 24% virðisaukaskatt á alla þjónustuna.

Leiga lausafjármuna og bílaleiga

Bílaleiga er virðisaukaskattsskyld í hærra skatthlutfalli. Einnig er önnur leiga lausafjár í atvinnuskyni virðisaukaskattsskyld í sama hlutfalli, þar með talin hestaleiga, vélsleðaleiga og leiga á fjórhjólum þegar ekki er um að ræða leigu í tengslum við skipulagða ferð undir leiðsögn fararstjóra.

Baðhús, baðstaðir og gufuböð

Sala á aðgangi að baðstöðum, baðhúsum, gufubaðstofum og heilsulindum, sem falla ekki undir íþróttastarfsemi, er virðisaukaskattsskyld í lægra skatthlutfalli virðisaukaskatts líkt og gildir um flestar atvinnugreinar sem teljast ríkur þáttur í ferðaþjónustu á Íslandi. Ef önnur virðisaukaskattsskyld starfsemi, sem fellur undir hið almenna skatthlutfall virðisaukaskatts, fer fram samhliða aðgangi að baðstað, svo sem hvers kyns snyrtiþjónusta, hefur það ekki þau áhrif að sala á snyrtingunni færist í lægra hlutfall virðisaukaskatts.

Aðgangur að baðaðstöðu í hefðbundnum íþróttamannvirkjum, svo sem í sundlaugum og í líkamsræktarstöðvum er aftur á móti undanþeginn virðisaukaskatti.

Skráning á virðisaukaskattsskrá

Sérhver skattskyldur aðili skal tilkynna ríkisskattstjóra um starfsemi sína eða atvinnurekstur til skráningar á virðisaukaskattsskrá, eigi síðar en átta dögum áður en starfsemi hefst. Hafi erlent fyrirtæki, t.d. ferðaskrifstofa eða fólksflutningafyrirtæki, sem rekur hér skattskylda starfsemi ekki fasta starfsstöð hérlendis ber því að fela umboðsmanni með heimilisfesti hér á landi að vera í fyrirsvari fyrir sig, þar með talið að tilkynna um starfsemina til ríkisskattstjóra, innheimta virðisaukaskatt af starfseminni og skila í ríkissjóð.

Ríkisskattstjóri færir aðila á virðisaukaskattsskrá, úthlutar skráningarnúmeri (VSK-númeri) og gefur út staðfestingu á að skráning hafi átt sér stað. Breytingar sem verða á starfsemi fyrirtækis eftir skráningu skal tilkynna til ríkisskattstjóra eigi síðar en átta dögum eftir breytinguna.

Nánari upplýsingar um skráningu á VSK-skrá

Bókhald og tekjuskráning

Öllum bókhaldsskyldum aðilum ber að færa bókhald og haga færslum, bókhaldsbókum og reikningaskipan í samræmi við bókhaldslög.

Tekjuskráning bókhaldsskyldra aðila skal byggjast á skýru og öruggu kerfi sem tryggir að unnt sé að sannreyna að allar tekjur komi fram. Öruggt kerfi í þessu sambandi teljast m.a. reikningar, afreikningar og gíróseðlar, enda séu þessi gögn í öruggu skipulegu númerakerfi, og sjóðvélar sem notaðar eru við sölu á vörum og þjónustu í smásölu, svo og önnur sambærileg og örugg kerfi til tekjuskráningar, enda sé ekki öðruvísi fyrir mælt í öðrum lögum.

Nánari umfjöllun er að finna í kaflanum um bókhald og tekjuskráningu fyrir þá sem eru að hefja rekstur

Blönduð sala - aðgreining á sölureikningum

Við sölu á vöru eða þjónustu sem er að hluta skattskyld og að hluta undanþegin virðisaukaskatti skal halda viðskiptum sem eru skattskyld greinilega aðgreindum á reikningi frá öðrum viðskiptum. Samkvæmt sömu ákvæðum skal jafnframt aðgreina á reikningi skattskylda sölu eftir skatthlutföllum þannig að heildarverð vöru og þjónustu ásamt virðisaukaskatti komi fram vegna hvors skatthlutfalls. Ef þessa er ekki gætt ber öll salan virðisaukaskatt í hinu almenna skatthlutfalli.